Zaburzenia snu stanowią powszechny problem zarówno wśród osób dorosłych, jak i nastolatków, a nawet dzieci. Bezsenność w istotny sposób oddziałuje na kondycję fizyczną i psychiczną jednostki, przyczyniając się tym samym do istotnego obniżenia satysfakcji z życia. Ponadto, długotrwałe zaburzenia snu mogą przyczyniać się do rozwoju chorób psychicznych oraz somatycznych. Dlatego też, tak ważne jest podjęcie odpowiedniej drogi terapeutycznej, już na wczesnym etapie rozwoju choroby. Jakie są psychologiczne przyczyny bezsenności? I gdzie szukać pomocy? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest sen i z jakich faz się składa;
- Na czym polega problem bezsenności;
- Jak często występuje bezsenność;
- Jakie są psychologiczne przyczyny bezsenności;
- Czy bezsenność da się leczyć przy pomocy naturalnych metod;
- Gdzie szukać pomocy, gdy zmagamy się z problemem bezsenności.
Czym jest sen i z jakich faz się składa?
Sen jest naturalnym procesem fizjologicznym, zapewniającym utrzymanie homeostazy organizmu. W literaturze specjalistycznej definiowany jest jako stan czynnościowy ośrodkowego układu nerwowego (OUN), podczas którego cyklicznie pojawiają się i przemijają zniesienia świadomości, którym towarzyszy bezruch. Stan organizmu, w którym dochodzi do spowolnienia tempa metabolizmu, niezbędnego dla regeneracji i prawidłowego funkcjonowania organizmu nazywamy właśnie snem.
Sen składa się z dwóch podstawowych faz:
- Fazy NREM (non rapid eye movement) – na która składają się stadia N1, N2 i N3. Stadium N1 to bardzo płytki sen, podczas którego maleje świadomość bodźców pochodzących z zewnątrz. Kolejne stadium N2 nazywane jest początkiem snu. Stadium N3 to sen głęboki, nazywany także snem delta;
- Fazy REM (rapid eye movement) – nazywaną snem paradoksalnym, podczas którego dochodzi do kresowych, szybkich ruchów gałek ocznych, jak również atonii mięśni odpowiedzialnej za zmniejszenie ich zdolności do skurczu.
Warto wiedzieć, że aby sen można było uznać za efektywny, konieczne jest przejście przez wszystkie jego fazy oraz stadia.
Na czym polega problem bezsenności?
Nie wszystkie problemy ze snem, których doświadczamy określane są mianem bezsenności. Bezsenność jest problemem medycznym, określanym jako niewystarczająca ilość oraz/lub jakość snu. Niniejsze zaburzenie związane jest z występowaniem charakterystycznych objawów, takich jak:
- Trudności z zasypianiem;
- Brak ciągłości snu, związany z częstym wybudzaniem się w nocy;
- Budzenie się o zbyt wczesnej porze i niemożność ponownego zaśnięcia.
Ponadto, ważnym czynnikiem diagnostycznym jest nieodczuwanie regeneracyjnych właściwości snu. Oznacza to, iż nawet po przespanej nocy czujemy się wyczerpani i ciężko jest nam się podnieść z łóżka. Podczas diagnozy bezsenności konieczne jest także określenie:
- Jakie konsekwencje w naszym życiu wywołują zaburzenia snu (np. czy mamy problemy z koncentracją, stajemy się bardziej nerwowi, płaczliwi);
- Przez jak długi czas utrzymują się objawy bezsenności.
Rodzaje bezsenności
Warto wiedzieć, że bezsenność możemy rozróżnić ze względu na czas jej występowania:
- przygodna – utrzymuje się przez okres kilku dni w roku;
- krótkotrwała – charakteryzuje się ciągłymi zaburzeniami snu, które jednak nie występują dłużej niż przez 14 kolejnych dni;
- przewlekła – utrzymuje się przez okres dłuższy niż 28 dni i pojawia się częściej niż 3 razy w tygodniu.
Jak często występuje bezsenność?
Szacuje się, iż problem zaburzeń snu może dotyczyć nawet 30% społeczeństwa! Natomiast kryteria bezsenności spełnia około 9% mieszkańców naszego kraju. Oznacza to, iż problemy ze snem stanowią powszechne zjawisko, którego konsekwencje w znacznym stopniu oddziałują na nasze życie codzienne. Co ciekawe, bezsenność częściej występuje u kobiet oraz osób starszych (zwłaszcza wtedy, gdy zmagają się oni z licznymi zaburzeniami stanu zdrowia i przyjmują dużą ilość środków farmaceutycznych).
Jakie są psychologiczne przyczyny bezsenności?
Przyczyny bezsenności nie są jednoznaczne. Mogą one dotyczyć zarówno sfery psychologicznej, jak i biologicznej życia człowieka. Niemniej jednak, wśród najpowszechniejszych medycznych przyczyn bezsenności wyróżnia się:
- Zaburzenia prawidłowej czynności mózgu, powodujące nieprawidłowości w regulacji stanów snu i czuwania;
- Zaburzenia wydzielania melatoniny;
- Czynniki genetyczne;
- Zaburzenia homeostatyczne.
Czynniki psychologiczne odgrywają ważną rolę w procesie regulacji snu. Nadmierna ilość stresu w ciągu dnia, jak również nieprawidłowe sposoby radzenia sobie z nim, mogą odpowiedzialne być za wywołanie zjawiska bezsenności. Ponadto, wśród czynników psychologicznych wyróżnia się:
- Nadmierne wzburzenie emocjonalne oraz impulsywność;
- Skłonność do zamartwiania się;
- Konflikty rodzinne;
- Problemy w pracy.
Warto także wiedzieć, ze bezsenność może związana być z występowaniem niektórych chorób psychicznych. Jedną z tych chorób jest depresja, która coraz częściej diagnozowana jest w polskim społeczeństwie. W niniejszym przypadku zaburzenia snu mogą zarówno poprzedzać, jak i stanowić konsekwencję depresji. Ponadto, bezsenność może wpływać na zaostrzenie objawów depresji, a nawet doprowadzić do pojawienia się lub zintensyfikowania myśli samobójczych.
W świetle badań naukowych, to właśnie zaburzenia zdrowia psychicznego stanowią najczęstszą przyczynę bezsenności.
Jak leczyć bezsenność przy pomocy naturalnych metod?
Efektywne leczenie bezsenności jest procesem złożonym, który wymaga podejścia holistycznego. Oznacza to, że terapia powinna łączyć ze sobą elementy leczenia farmakologicznego, jak i psychoterapii. Warto jednak wiedzieć, że kluczem do osiągnięcia oczekiwanych efektów postępowania terapeutycznego jest przede wszystkim właściwe rozpoznanie przyczyn zaburzenia.
Psychoterapia jest jedną z najczęściej stosowanych oraz najskuteczniejszych metod leczenia bezsenności. W niniejszym przypadku najbardziej efektywna okazuje się terapia poznawczo-behawioralna, podczas której pacjent uczy się nowych zasad higieny snu, wprowadza restrykcyjne godziny snu i przestrzega określonych rytuałów przed zaśnięciem. Ponadto, zadaniem terapeuty jest doprowadzenie pacjenta do samodzielnego zidentyfikowania, a następnie zmiany dysfunkcjonalnych przekonań na temat snu, które mogą prowadzić do zaostrzenia objawów choroby.
Co ciekawe, wiele osób zmagających się z bezsennością korzysta także z naturalnych metod leczenia, wśród najpopularniejszych z nich wyróżnia się:
- Ziołowe środki nasenne ma bazie ekstraktu z korzenia kozłka lekarskiego, melisy lekarskiej oraz chmielu;
- Aromaterapię;
- Techniki relaksacyjne.
Gdzie szukać pomocy, gdy zmagamy się z problemem bezsenności?
Bezsenność stanowi poważny problem, którego konsekwencje istotnie oddziałują na obniżenie jakości naszego życia. Dlatego też, tak ważne jest, aby nie podejmować się leczenia na własną rękę. W terapii bezsenności niezwykle ważne jest ustalenie przyczyn zaburzenia. Czasem, bezsenność może stanowić objaw poważnych chorób mózgu. W związku z tym, jeśli od dłuższego czasu zmagasz się z zaburzeniami snu, zgłoś się do gabinetu specjalisty (lekarza pierwszego kontaktu, psychiatry, psychologa oraz/lub neurologa).
Podsumowanie:
Szacuje się, iż problemy ze snem mogą dotykać nawet 30% naszego społeczeństwa. Konsekwencje niniejszego zaburzenia przyjmują często negatywne skutki, a nawet mogą doprowadzić do rozwoju chorób o charakterze psychicznym (np. depresji lub zaburzeń lękowych). Dlatego też, nie podejmuj leczenia na własną rękę i nie przyjmuj środków nasennych dostępnych bez recepty. W celu ustalenia właściwego procesu terapeutycznego, w najbliższym czasie zgłoś się do gabinetu specjalisty i przekonaj się, że problem bezsenności można pokonać!
Bibliografia:
- Abbasi B, Kimiagar M, Sadeghniiat K et al.: The effect of magnesium supplementation on primary insomnia in elderly: a doubleblind placebo-controlled clinical trial. J Res Med Sci 2012; 17: 1161–1169;
- Baglioni C, Battagliese G, Feige B, Spiegelhalder K, Nissen C, Voderholzer U. i wsp. Insomnia as a predictor of depression: A meta-analytic evaluation of longitudinal epidemiological studies. J. Affect. Disord. 2011; 135: 10–19;
- Davidson JR, Waisberg JL, Brundage MD, MacLean AW. Non-pharmacologic group treatment of insomnia: a preliminary study with cancer survivors. Psychooncol. 2001; 10(5): 389–397;
- Irwin MR, Cole JC, Nicassio PM. Comparative meta-analysis of behavioral interventions for insomnia and their efficacy in middle-aged adults and in older adults 551 years of age. Health Psychol. 2006; 25: 3–14;
- Klink ME, Quan SF, Kaltenborn WT, Lebowitz MD. Risk factors associated with complaints of insomnia in a general adult population. Arch. Intern. Med. 1992;152:1634–7;
- Maggi S, Langois JA, Minicuci N, Grigoletto F, Pavan M, Foley DJ. i wsp. Sleep complaints in community-dwelling older persons: prevalence, associated factors, and reported causes. J. Am. Geriatr. Soc. 1998; 462: 161–168;
- Manber R., Edinger J.D., Gress J.L., San Pedro-Salcedo M.G., Kuo T.F., Kalista T. Cognitive behavioral for insomnia enhances depression outcome in patients with comorbid major depressive disorder and insomnia. Sleep 2008; 31 (4): 489–495;
- Rybarczyk B, Lopez M, Benson R, Alsten C, Stepanski E. Efficacy of two behavioral treatment programs for comorbid geriatric insomnia. Psychol. Aging 2002; 17: 288–298;
- Wojas A, Nowicka-Sauer K. Uwagi na temat klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń snu w Międzynarodowej Klasyfikacji Statystycznej Chorób i Problemów Zdrowotnych. Sen 2009; 9(1–2): 37–43.