Dna moczanowa leczenie, przyczyny, objawy, jak leczyć.

Nagły, ostry ból i opuchlizna stawów – to mogą być objawy dny moczanowej. Jakie są przyczyny niniejszego zaburzenia i jak sobie z nim radzić? Odpowiedzi na te oraz inne pytania poznasz w dalszej części artykułu.

Dna moczanowa (nazywana również: skazą moczanową, artretyzmem lub podagrą) należy do grupy chorób metabolicznych o przewlekłym charakterze. W wyniku niniejszego zaburzenia dochodzi do powstawania kryształków kwasu moczowego osadzających się w różnych tkankach organizmu. Natomiast konsekwencją niniejszego zjawiska jest tworzenie się ostrych stanów zapalnych stawów, które mogą doprowadzić nawet do ich trwałego uszkodzenia. W leczeniu dny moczanowej niezwykle ważne jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych, które szczegółowo opisane zostały w poniższym tekście.  

Dna moczanowa leczenie, przyczyny, objawy, dieta – spis treści.

  1. Objawy.
  2. Przyczyny.
  3. Diagnoza i rozpoznanie.
  4. Przebieg choroby.
  5. Leczenie.
  6. Dieta.
  7. Jak żyć z tą chorobą.

1. Dna moczanowa OBJAWY I CHARAKTERYSTYKA CHOROBY

Dna moczanowa (podagra) to rodzaj zapalenia stawów, które rozwija się w efekcie odkładania kryształków moczanu jednosodowego w płynie stawowym oraz innych tkankach i narządach ludzkiego organizmu (np. w nerkach). W wyniku niniejszego zaburzenia dochodzi do rozwoju silnych reakcji zapalnych, które w konsekwencji wywołują szereg nieprzyjemnych dla pacjenta objawów.   

Wśród charakterystycznych objawów dny moczanowej możemy wyróżnić:

  • Nagły oraz bardzo silny ból jednego stawu (np. stawu kolanowego lub nadgarstka);
  • Widoczny i narastający obrzęk stawu;
  • Charakterystyczne zaczerwienienie stawu, któremu towarzyszy często gładkość, błyszczenie oraz łuszczenie się skóry;
  • Odczuwanie wyraźnego ocieplenia skóry w okolicy zmienionego stawu;
  • Ograniczenie ruchomości stawu dotkniętego zmianą.

Częstość występowania dny moczanowej

Dna moczanowa uznawana jest za najpowszechniejszą formę zapalenia stawów diagnozowaną w grupie mężczyzn po 40 roku życia. Niniejsza choroba dotyka również kobiet, które w większości przypadków ukończyły już 65 rok życia. Niepokojący jest fakt, iż z roku na rok przybywa osób zmagających się z problemem podagry. Zjawisko to związane jest między innymi z ogólnym starzeniem się populacji, której członkowie zmagają się z szeregiem chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu II, choroby układu krążenia oraz choroby nerek. Niemniej jednak, za istotny czynnik niniejszych zmian można również uznać wzrost liczby osób otyłych w naszym społeczeństwie oraz coraz częstsze nadużywanie środków przeciwbólowych i alkoholu.

[related-post]

2. Dna moczanowa PRZYCZYNY

Przyczyny dny moczanowej związane są ze zwiększeniem stężenia kwasu moczowego we krwi pacjenta. Niniejszy stan nazywany jest hiperurykemią, której występowanie może być związane z różnorodnymi czynnikami. Jednakże, za jej główną przyczynę uznaje się zaburzenia pracy nerek skutkujące niedostatecznym wydalaniem moczanu z organizmu jednostki.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia dny moczanowej

Wśród najpowszechniejszych zjawisk odpowiedzialnych za zwiększenie ryzyka wystąpienia niniejszej choroby możemy wyróżnić:

Po pierwsze: STYL ŻYCIA. Niewłaściwa dieta, obfitująca w owoce morza oraz nadmierne ilości alkoholu, odpowiedzialna jest za blisko 12% przypadków dny moczanowej. Ponadto, na powstawanie niniejszego zaburzenia wpływ mają również przebyte w przeszłości urazy oraz zabiegi chirurgiczne.

Po drugie: PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE. Według ustaleń naukowców, czynniki genetyczne mogą być jedną z przyczyn powstawania dny moczanowej oraz związanej z nią zmienności poziomu kwasu moczowego w organizmie pacjenta. Odkryto również, iż zmienność genów SLC2A9, SLC22A12 oraz ABCG2 może zwiększyć aż dwukrotnie ryzyko wystąpienia niniejszej choroby w przyszłości. Ponadto, utrata funkcji mutacji powyższych genów wywołuje hiperurykemię oraz towarzyszące jej obniżenie absorpcji moczanu.

Po trzecie: PRZEBYTE I AKTUALNE CHOROBY. Dna moczanowa bardzo często związana jest z występowaniem innych zaburzeń, w tym zespołu metabolicznego. Ponadto, niniejsza choroba może towarzyszyć osobom zmagającym się z niewydolnością nerek lub pacjentom po przeszczepie.

Po czwarte: STOSOWANE LEKI. W świetle najnowszych badań to właśnie diuretyki (leki o działaniu moczopędnym) mogą być odpowiedzialne za wywoływanie ataków dny moczanowej. Niemniej jednak, wpływ na występowanie niniejszej choroby posiadają również (spożywane w nadmiernych dawkach) leki przeciwbólowe (w tym aspiryna), witamina B oraz leki immunosupresyjne (leki hamujące aktywność układu odpornościowego).

Wśród innych czynników odpowiedzialnych za wywoływanie objawów dny moczanowej możemy wyróżnić:

  • Nadwagę;
  • Przewlekłe nadciśnienie tętnicze;
  • Nadmierne spożywanie alkoholu (zwłaszcza piwa);
  • Zaawansowany wiek (mężczyźni po 45 roku życia oraz kobiety w okresie pomenopauzalnym);
  • Długotrwałą ekspozycję na ołów.

3. Dna moczanowa DIAGNOZA I ROZPOZNANIE

Diagnozę choroby można postawić na bazie podstawowych kryteriów:

  • Po pierwsze: nawracających oraz ostrych zapaleń stawów, którym towarzyszy hiperurykemia.
  • Po drugie: obecności w płynie stawowym sfagocytowanych kryształów moczanu sodu lub ich złogów w innych tkankach.

Ponadto, obecność dny moczanowej w organizmie stwierdza się, gdy pacjent spełnia przynajmniej 2 z podanych niżej kryteriów:

  • Przebycie przynajmniej 2 typowych dla dny moczanowej ataków bólu, charakteryzujących się obrzękiem stawu w obrębie kończyn;
  • Doświadczenie napadu bólowego oraz obrzęku zapalnego zlokalizowanego w obrębie pierwszych stawów śródstopnopaliczkowatych;
  • Zaobserwowanie obecności tak zwanych guzków dawnych;
  • Zniesienie objawów bólowych oraz obrzęku po podaniu kolchicyny.

Badania

W celu rozpoznania niniejszej choroby, lekarz zleca swoim pacjentom wykonanie badania mającego na celu określenie poziomu stężenia kwasu moczanowego w organizmie. Ponadto, w diagnostyce podagry pomocne okazuje się badanie dobowej utraty kwasu moczowego, analiza płynu stawowego, jak również badanie RTG i/lub USG, dzięki któremu możliwe jest dostrzeżenie zwężenia szczeliny stawowej oraz charakterystycznych nadżerek i guzków w obrębie stawów.

Diagnoza różnicowa

Podczas diagnozy różnicowej, lekarz prowadzący powinien wziąć pod uwagę inne choroby, którym towarzyszyć mogą podobne objawy, wśród nich możemy wyróżnić:

  • Stan pourazowy (np. skręcenie lub złamanie stawu);
  • Hydroksyapatytowe zapalenie stawów (stan zapalny wywołany przez kryształy hydroksyapatytu);
  • Chorobę zwyrodnieniową stawów;
  • Reaktywne zapalenia stawów (występujące najczęściej w wyniku niedawno przebytej infekcji przewodu pokarmowego lub narządów rodnych);
  • Reumatoidalne zapalenie stawów (chorobę autoimmunologiczną odpowiedzialną za wywoływanie samoistnych stanów zapalnych w obrębie stawów).

Podczas stawiania ostatecznej diagnozy, lekarz powinien również wziąć pod uwagę fakt, iż dna moczanowa może przejawiać charakter choroby wielowarstwowej. Przypadek ten najczęściej dotyczy pacjentów w wieku podeszłym.

4. Dna moczanowa PRZEBIEG CHOROBY

Dna moczanowa jest zaburzeniem o charakterze przewlekłym, którego głównymi objawami są: podwyższenie stężenia kwasu moczanowego we krwi (hiperurykemia); nawracające napady ostrego zapalenia stawów; obecność złogów moczanowych w stawach oraz pozostały tkankach; choroby nerek, w tym zaburzenia funkcjonowania kłębuszków nerkowych oraz moczanowa kamica nerkowa powstająca na skutek odkładania się złogów moczanowych w drogach moczowych.  Występowanie poszczególnych objawów związane jest z przebiegiem aktualnego etapu choroby.

W dnie moczanowej wyróżnia się 4 okresy kliniczne, wśród których możemy wyróżnić:

  • Okres bezobjawowej hiperurykemii;
  • Okres napadowego, ostrego zapalenia stawów;
  • Okres międzynapadowy; oraz
  • Okres zaawansowanej dny, czyli przewlekłego zapalenia stawów.

Choroby towarzyszące dnie moczanowej

U pacjentów zmagających się z problemem dny moczanowej bardzo często diagnozuje się inne zaburzenia (tzw. choroby współtowarzyszące), wśród których możemy wyróżnić:

  • Otyłość;
  • Zaburzenia czynności układu krwionośnego;
  • Przewlekłe choroby nerek;
  • Nadciśnienie tętnicze,
  • Cukrzycę typu 2; oraz
  • Zaburzenia lipidowe.

Ponadto, u pacjentów z dną moczanową bardzo często rozpoznaje się objawy zespołu metabolicznego, które obejmują między innymi: otyłość brzuszną, chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze, nietolerancję glukozy, stłuszczenie wątroby, osteoporozę oraz bezdech senny.

5. Dna moczanowa LECZENIE

Leczenie dny moczanowej trwa przez całe życie, jednakże skuteczność jego działania w znacznej mierze uzależniona jest od przestrzegania przez pacjenta określonych wskazań terapeutycznych, obejmujących między innymi: regularne przyjmowanie leków, stosowanie odpowiedniej diety oraz aktywności fizycznej.

Na pełne leczenie niniejszego zaburzenia składają się:

  • Leczenie niefarmakologiczne, które obejmuje edukację pacjenta, określoną dietę oraz zmianę dotychczasowego stylu życia;
  • Leczenie objawów ostrej dny moczanowej, obejmujące zminimalizowanie objawów bolesnego zapalenia stawów;
  • Leczenie mające na celu obniżenie stężenia kwasu moczowego;
  • Działania profilaktyczne mające na celu zmniejszenie częstotliwości ostrych napadów dny moczanowej; oraz
  • Leczenie zaburzeń towarzyszących, w tym chorób nerek, otyłości oraz cukrzycy typu II.

Leczenie niefarmakologiczne

Leczenie niefarmakologiczne w przebiegu dny moczanowej obejmuje stosowanie się do określonych zaleceń dietetycznych (które szczegółowo opisane zostaną w dalszej części artykułu) oraz do wskazań dotyczących ogólnego stylu życia pacjenta, wśród których możemy wyróżnić:

  • Unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego;
  • Ograniczenie udziału silnego stresu w codziennym życiu;
  • Pilnowanie odpowiedniej temperatury ciała, a zwłaszcza unikanie przechłodzenia organizmu;
  • Unikanie stosowania głodówek oraz gwałtownego odchudzania się;
  • Ograniczenie spożywania alkoholu, a zwłaszcza piwa.

Leczenie farmakologiczne

Podczas leczenia dny moczanowej stosowane są dwie grupy leków – te, które należy podawać podczas ataku ostrej dny oraz te, które stosowane są przewlekle.

  • W leczeniu ostrych napadów: stosuje się zazwyczaj niesterydowe leki przeciwzapalne (z wyłączeniem kwasu acetylosalicylowego) oraz kolchicynę, której zażywanie wiąże się często z występowaniem nieprzyjemnych skutków ubocznych, w tym nudności, biegunek oraz wymiotów. W niektórych przypadkach zalecane jest również domiejscowe stosowanie leków sterydowych, dzięki którym możliwe jest zahamowanie reakcji zapalnej w stawie.
  • W leczeniu przewlekłym: podawane leki skupiają się na obniżeniu poziomu kwasu moczowego w organizmie pacjenta, między innymi poprzez zmniejszenie jego wytwarzania lub zwiększenie jego wydalania podczas oddawania moczu.

Uwaga! W przebiegu niniejszej choroby należy unikać między innymi leków moczopędnych oraz cytotoksycznych.

Trudności w leczeniu dny moczanowej

Ze względu na jej złożoność, leczenie dny moczanowej może być utrudnione przez szereg czynników odpowiedzialnych za wywołanie swego rodzaju odporności na zastosowaną formę terapii.

Wśród nich możemy wyróżnić:

    • Występowanie dny wielostawowej, postaci choroby charakteryzującej się licznymi zaostrzeniami;
    • Zaawansowany wiek chorego;
    • Obecność licznych zaburzeń towarzyszących (np. zespołu metabolicznego, lub przewlekłej choroby nerek);
    • Istnienie alergii lub innych przeciwwskazań dotyczących leków stosowanych w niniejszej terapii;

 

  • Nieuzasadnione trudności w osiągnięciu optymalnego poziomu stężenia moczanów we krwi pacjenta.

 

6. Dna moczanowa DIETA

Mimo, iż wyleczenie dny moczanowej nie jest w pełni możliwe, okazuje się, że stosowanie odpowiednich wskazań dietetycznych może w znacznym stopniu zmniejszyć objawy oraz częstotliwości ataków niniejszej choroby.

Jaki jest główny cel diety w przebiegu podagry?

Głównym celem diety jest osiągnięcie znacznego obniżenia stężenia kwasu moczanowego we krwi pacjenta, a tym samym wyeliminowanie przykrych objawów niniejszej choroby.

Jakie są główne wskazania dietetyczne w przebiegu dny moczanowej?

Zasada nr 1. Pacjenci zmagający się z problemem dny moczanowej powinni przede wszystkim wyeliminować ze swojej diety produkty mięsne, wszelkie podroby, ryby, owoce morza praz rośliny strączkowe.

Zasada nr 2. Ograniczenie spożywania tłuszczu zwierzęcego (np. w postaci naturalnego masła) i wprowadzenie do swojej diety tłuszczów pochodzenia roślinnego, takich jak: oliwa z oliwek, olej rzepakowy lub kokosowy.

Zasada nr 3. W diecie osób zmagających się z problemem podagry powinna znaleźć się duża ilość węglowodanów złożonych (np. tych pochodzących ze zbóż).

Zasada nr 4. W przebiegu dny moczanowej pacjenci powinni ograniczyć do minimum spożywanie alkoholu, zwłaszcza piwa. Wyjątek może stanowić wino spożywane w niewielkich ilościach.

Zasada nr 5. Pacjenci powinni pamiętać o regularnym nawadnianiu swojego organizmu, obejmuje to spożywanie przynajmniej 3 litrów wody mineralnej dziennie.

Zasada nr 6. Należy ograniczyć spożywanie ciemnej, czarnej herbaty i zastąpić ją naparami ziołowymi (np. z moczopędnego rumianku);

Zasada nr 7. Smażenie na patelni oraz pieczenie i duszenie należy zastąpić potrawami gotowanymi na parze lub w wodzie.

Zasada nr 8. W przebiegu niniejszej choroby nie należy stosować wszelkiego rodzaju głodówek oraz diet restrykcyjnych. Wskazane jest również utrzymywanie stałej wagi ciała.

Zasada nr 9. W ciągu dnia należy spożywać przynajmniej 3-4 posiłki w regularnych odstępach czasowych.

Zasada nr 10. Ostatni posiłek w ciągu dnia powinien zostać spożyty na 3-4 godziny przed planowanym snem.

Zasada nr 11. Pacjenci zmagający się z problemem podagry powinni unikać produktów charakteryzujących się wysoką zawartością puryn.

Co można, a czego nie należy jeść w przebiegu dny moczanowej?

Produkty, które powinny znaleźć się w diecie (charakteryzujące się niską zawartością kwasu moczowego) to między innymi:

  • Produkty mleczne, w tym: sery białe, żółte oraz mleko zsiadłe i zwykłe;
  • Produkty mięsne, w tym: szynka gotowana, salami oraz metka;
  • Produkty zbożowe, w tym: chleb biały, bułki oraz makaron;
  • Świeże warzywa, w tym: kapusta pekińska, rzodkiewka oraz sałata;
  • Owoce, w tym: oliwki, wiśnie i winogrona;
  • Ziarna i orzechy, w tym: ziarna słonecznika oraz sezamu, orzechy laskowe, włoskie i ziemne.

Produkty, których spożycie należy ograniczyć (charakteryzujące się średnią zawartością kwasu moczowego), a w przypadku ataku dny całkowicie wyeliminować, to między innymi:

  • Produkty mięsne, w tym: flądra oraz lin, wołowina (z części mostka), kiełbaski typu frankfurterki oraz wątrobianka;
  • Świeże warzywa, w tym: dynia, jarmuż oraz kapusta czerwona;
  • Owoce, w tym: banany oraz melon;
  • Suche nasiona strączkowe, w tym: groch, fasola biała oraz soczewica.

Produkty, które należy wyeliminować ze swojej diety (charakteryzujące się wysoką zawartością kwasu moczowego) to między innymi:

  • Produkty rybne, w tym: dorsz, karp, łosoś, pstrąg, makrela oraz sandacz;
  • Owoce morza, w tym: homary, krewetki oraz ostrygi;
  • Produkty mięsne, w tym: cielęcina, jagnięcina, wieprzowina, kurczak pieczony, dziczyzna oraz podroby;
  • Warzywa, w tym: brokuły, groszek zielony, brukselka, papryka, kalafior, kukurydza, por, szpinak;
  • Grzyby, w tym: prawdziwki oraz pieczarki;
  • Napoje alkoholowe, w tym: piwo oraz trunki wysokoprocentowe.

Przykładowy jadłospis

Mimo ograniczonej liczby produktów, jadłospis w przebiegu dny moczanowej może być bardzo zróżnicowany.

  • Śniadanie: Pieczywo z dodatkiem białego twarogu, szczypiorku i pomidorów;
  • Drugie śniadanie: Jogurt naturalny z dodatkiem owoców oraz pestek dyni;
  • Obiad: Makaron z dodatkiem pesto z zielonych oliwek oraz żółtego sera;
  • Podwieczorek: Sałatka owocowa z dodatkiem nierafinowanego oleju kokosowego;
  • Kolacja: Placki z cukinii z sosem jogurtowo-ziołowym.

Uwaga! Pacjenci cierpiący z powodu niniejszego zaburzenia powinni pozostawać pod stałą opieką dietetyka, który dzięki współpracy z lekarzem prowadzącym, będzie w stanie opracować zrównoważony oraz dostosowany do indywidualnych wymagań jadłospis.

[related-post]

7. Jak żyć z dną moczanową?

Jak każda choroba przewlekła, tak i dna moczanowa w znacznym stopniu wpływa na zmianę jakości życia pacjentów. Niemniej jednak, istnieje szereg wskazówek, dzięki którym życie z niniejszą chorobą może stać się bardziej komfortowe.

Po pierwsze: Należy bezwzględnie przestrzegać wszystkich zaleceń lekarskich oraz stosować się do opracowanych wskazań dietetycznych, dzięki temu możliwe jest ograniczenie częstych nawrotów niniejszej choroby.

Po drugie: W przebiegu niniejszej choroby wskazane jest utrzymywanie optymalnej wagi ciała. Zrzucenie zbędnych kilogramów, przy pomocy zbilansowanej diety, jest w stanie usprawnić pracę nerek, a tym samym zwiększyć wydzielanie kwasu moczowego z organizmu pacjenta.

Po trzecie: Odpowiednia (zrównoważona) aktywność fizyczna jest w stanie zwiększyć elastyczność oraz ruchomość stawów, co znacząco może wpłynąć na zmniejszenie ryzyka ich przeciążeń.

Po czwarte: Należy zwrócić szczególną uwagę na dobór odpowiedniej odzieży oraz obuwia. Buty powinny być wygodne oraz zapewniać odpowiednią przestrzeń dla stóp. Ważne również jest, aby podczas zimy zadbać o właściwe ocieplenie zarówno stóp, jak i całego ciała.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie dnu moczanowej?

Całkowite wyleczenie podagry nie jest możliwe, jednakże wczesne rozpoznanie objawów oraz zastosowanie odpowiedniej techniki leczenia może wpłynąć na ograniczenie objawów, co pozwala na prawidłowe funkcjonowanie pacjenta. Niemniej jednak, nieprzestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz spożywanie nadmiernych ilości alkoholu może przyczynić się do nawrotów choroby.

Jeśli chcesz poznać więcej praktycznych porad z zakresu dietetyki, bądź na bieżąco z portalem kacikzdrowia.pl i zapisz się na newsletter.