Endometrioza – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Bolesne oraz obfite miesiączki, a nawet problemy z zajściem w ciążę – to mogą być objawy endometriozy. Jakie są przyczyny niniejszego zaburzenia i jak sobie z nim radzić? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Endometrioza – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

  1. Charakterystyka objawy.
  2. Klasyfikacja choroby.
  3. Przyczyny choroby.
  4. Sposoby leczenia.
  5. Wskazania dietetyczne.
  6. Endometrioza jako problem psychologiczny.


Endometrioza (znana również jako gruczolistość macicy lub wędrująca śluzówka macicy) jest powszechnym zaburzeniem ginekologicznym, które dotyka blisko 10% kobiet znajdujących się w wieku rozrodczym. Objawy niniejszej choroby oraz związane z nią problemy często wpływają na obniżenie ogólnej jakości życia pacjentek. Dlatego też, z roku na rok nie tylko przedstawiciele środowiska lekarskiego, ale również farmaceutycznego starają się wynaleźć skuteczny sposób leczenia endometriozy, która nadal (mimo niezliczonej ilości prób i badań naukowych) pozostaje chorobą nieuleczalną.

1. Endometrioza CHARAKTERYSTYKA, OBJAWY I OBRAZ KLINICZNY CHOROBY

Endometrioza jest jedną z najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych zlokalizowanych w miednicy mniejszej, jednocześnie stanowi ona aż 14% wszystkich chorób dotyczących żeńskich narządów płciowych. Ponadto, choroba ta może wpłynąć na obniżenie płodności kobiety oraz powodować ból i znaczny dyskomfort w trakcie stosunku seksualnego. Niniejsze zaburzenie charakteryzuje się obecnością aktywnych ognisk błony śluzowej macicy pojawiających się poza jej jamą (zwłaszcza w obrębie otrzewnej miednicy mniejszej, na jajnikach oraz w okolicach przegrody odbytniczo – pochwowej). Zdarza się również, iż wspomniane ogniska mogą znaleźć się na płucach, przeponie, w pępku oraz osierdziu.

Częstość występowania

Szacuje się, iż endometrioza może dotyczyć średnio 1,3 na 1000 kobiet w wieku rozrodczym. Niniejsze zaburzenie dotyka najczęściej przedstawicielki rasy Azjatyckiej, w drugiej kolejności Europejki, a w trzeciej kobiety czarnoskóre.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia endometriozy

Wśród najpowszechniejszych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia niniejszej choroby w przyszłości możemy wyróżnić:

  • Wczesny wiek pierwszej miesiączki (poniżej 11 roku życia);
  • Krótki oraz niezwykle regularny cykl miesiączkowy (wynoszący mniej niż 27 dni);
  • Wysoki wzrost kobiety, który bezpośrednio związany jest z wyższym poziomem estrogenów w pierwszej fazie cyklu owulacyjnego;
  • Występowanie endometriozy w historii chorób rodzinnych;
  • Spożywanie nadmiernych ilości alkoholu oraz kofeiny (stwierdzono, iż regularne spożywanie alkoholu przyczynia się do zwiększenia poziomu estrogenów w badanej surowicy krwi);
  • Ekspozycję na dioksyny (grupy związków chemicznych o podobnej budowie, które w sposób niekorzystny oddziałują na funkcjonowanie naszego organizmu) oraz PCB (grupa organicznych związków chemicznych wykorzystywanych między innymi w produkcji farb drukarskich, charakteryzująca się silnymi właściwościami rakotwórczymi).  

Czynniki zmniejszające ryzyko wystąpienia endometriozy

Wśród czynników mogących przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia niniejszej choroby możemy wyróżnić:

  • Regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych;
  • Stosunkowo wysoką liczbę przebytych ciąż; oraz
  • Palenie tytoniu (należy jednak pamiętać, że palenie papierosów wywiera wysoce szkodliwy wpływ na funkcjonowanie naszego układu oddechowego oraz w znacznym stopniu zwiększa ryzyko rozwoju chorób nowotworowych w przyszłości).

Objawy endometriozy

W przebiegu niniejszej choroby, pacjentki mogą doświadczać następujących objawów:

    • Objawów bólowych, w tym: dyspareunii (dolegliwości bólowych odczuwanych w czasie stosunku seksualnego), dyschezji (objawów bólowych odczuwanych w trakcie oddawania stolca), dysurii (dolegliwości bólowych odczuwanych w trakcie oddawania moczu); dysmenorrhei (dolegliwości bólowych odczuwanych przed i w trakcie miesiączki).  
    • Dolegliwości bólowych zlokalizowanych w okolicy krzyżowej;

  • Bolesności oraz tzw. ostrości brzucha;
  • Silnych objawów napięcia miesiączkowego (w tym dolegliwości bólowych oraz nieuzasadnionych zmian nastroju);
  • Obfitych miesiączek oraz cyklicznego krwiomoczu w tracie jej trwania;
  • Krwi pojawiającej się w stolcu w trakcie trwania miesiączki;
  • Niepłodności; oraz
  • Okresowych stanów gorączki i/lub stanu podgorączkowego całego ciała.

[related-post]

2. Endometrioza KLASYFIKACJA CHOROBY

W wyniku licznych badań naukowych dotyczących zjawiska endometriozy, powstało kilka systemów klasyfikacyjnych niniejszej choroby, wśród których możemy wyróżnić: klasyfikację anatomiczną, klasyfikację histologiczną oraz klasyfikacje punktową Amerykańskiego Towarzystwa Płodności i Klasyfikacji Endometriozy.

Klasyfikacja anatomiczna

Ze względu na umiejscowienie niniejszej choroby, endometriozę możemy podzielić na:

  • Endometriozę narządów płciowych wewnętrznych (obecną m.in. w jajowodach, jajnikach oraz pochwie);
  • Endometriozę narządów płciowych zewnętrznych (obecną m.in. w przedsionku pochwy, wiązadełku łechtaczki oraz gruczołach przedsionkowych mniejszych);
  • Endometriozę pozapłciową (obecną min. w płucach, osierdziu oraz okolicach pępka).

Klasyfikacja histologiczna

Pierwotny podział histologiczny niniejszego zaburzenia opierał się o ocenę aktywności mitotycznej tkanki endometrium. Na jej podstawie endometrioza została podzielona na aktywną oraz nieaktywną. Jednakże, I.A. Brosensa zaproponował rozwinięcie niniejszej klasyfikacji na podstawie czynnościowych oraz morfologicznych cech choroby. W związku z tym, wyróżnione zostały trzy główne typy endometriozy:

  • Typ śluzówkowy – występujący w torbielach endometrialnych jajnika (dzięki ocenie tkanki łącznej możemy zróżnicować występowanie podtypu czerwonego – aktywnego oraz czarnego – nieaktywnego);
  • Typ otrzewnowy – wykazujący różnorodność morfologiczną oraz wieloogniskowość zmian (zmiany wczesne, aktywne – czerwone, gruczołowe i/lub pęcherzykowe, zmiany zaawansowane – pomarszczone i czarne, zmiany białe – zaleczone i fibrotyczne).
  • Typ gruczołowaty – wykazujący zmiany ogniskowe charakteryzujące się grupami gruczołów oraz tkankami zrębu (głównym elementem niniejszego ogniska jest tkanka włóknisto – mięśniowa).

Klasyfikacja Punktowa Amerykańskiego Towarzystwa Płodności i Klasyfikacji Endometriozy

Powyższa klasyfikacja należy do najczęściej stosowanych w środowisku lekarskim. Polega ona na punktowej ocenie zmian o charakterze endometrialnym, zlokalizowanych m.in. w otrzewnej, jajowodach oraz jajnikach. Według tej skali wyróżnia się 4 stopnie zaawansowania niniejszej choroby:

  • Stopień I (1 – 5 punktów) – opisujący minimalne zmiany o charakterze endometrialnym;
  • Stopień II (6 – 15 punktów) – opisujący nieznaczne nasilenie zmian o charakterze endometrialnym;
  • Stopień III (15 – 40 punktów) – opisujący zmiany o umiarkowanym nasileniu;
  • Stopień IV (powyżej 40 punktów) – opisujący zmiany edometrailne o dużym nasileniu.

Ednometrioza DIAGNOSTYKA

Właściwe rozpoznanie oraz trafna ocena stopnia zaawansowania niniejszej choroby jest niezwykle ważna dla ustalenia odpowiedniego sposobu jej leczenia. Dlatego też, proces diagnostyczny endometriozy składa się z kliku etapów, wśród których możemy wymienić:

  • Wywiad z pacjentem;
  • Badanie przedmiotowe;
  • Obrazowe badania diagnostyczne; oraz
  • Badanie laparoskopowe.

Od wielu lat trwają również badania nad opracowaniem nieinwazyjnej oraz dokładnej metody diagnostycznej. Obecnie naukowcy skupili się na poszukiwaniu biomarkera (z surowicy, moczu lub osocza), który pozwoliłby na szybkie i proste rozpoznanie niniejszej choroby.    

Wywiad z pacjentem

Szczegółowy wywiad z pacjentką powinien zostać przeprowadzony jeszcze podczas pierwszej wizyty w gabinecie ginekologa. Na podstawie odpowiedzi, lekarz prowadzący powinien uzyskać szczegółową wiedzę na temat:

  • Objawów bólowych towarzyszących pacjentce;
  • Historii jej chorób ginekologicznych oraz chorób występujących w historii rodziny;
  • Bolesności oraz obfitości kilku ostatnich miesiączek;
  • Niepokojących biegunek lub zaparć występujących zwykle przed/lub w trakcie miesiączki.

Badanie przedmiotowe

Przeprowadzone przez lekarza badanie ginekologiczne ma na celu:

  • Ocenę pozycji, wielkości oraz ruchomości macicy pacjentki;
  • Ocenę przegrody odbytniczo – pochwowej oraz więzadeł krzyżowo – macicznych;
  • Zlokalizowanie miejsc występowania guzków endometriozy (w postaci głęboko naciekającej);
  • Stwierdzenie obecności oraz lokalizację torbieli endometrialnych.

Uwaga! Znalezienie ognisk endometriozy głęboko naciekającej jest znacznie łatwiejsze, gdy badanie wykonywane jest w trakcie miesiączkowania.

Obrazowe badania diagnostyczne

Badania obrazowe są często wykorzystywane w procesie diagnostycznym endometriozy. Dzięki nim, lekarz prowadzący jest w stanie dokładnie określić położenie torbieli oraz ocenić strukturę zmienionej miednicy mniejszej. Wśród najpowszechniejszych badań obrazowych wykorzystywanych w celu rozpoznania niniejszej choroby możemy wyróżnić:

  • Badanie USG (ultrasonograficzne) – jest jedną z pierwszych, a zarazem najczęściej wykorzystywanych metod. Dzięki niej jesteśmy w stanie dostrzec położenie oraz wielkość zmian nabytych w przebiegu niniejszej choroby;
  • Badanie MRI (rezonans magnetyczny) – cechuje się wysoką dokładnością w rozpoznawaniu torbieli edometrialnych. Niniejsza metoda najczęściej wykorzystywana jest w celu precyzyjnego określenia zmian (np. przed zabiegiem ich usunięcia)

Bardzo rzadko zdarza się, aby w przebiegu diagnostyki endometriozy wykorzystywano badanie przy zastosowaniu tomografu komputerowego, niemniej jednak w nielicznych sytuacjach zdarzają się takie przypadki.

Badanie laparoskopowe

Laparoskopia jest obecnie jedną ze standardowych metod diagnostycznych endometriozy. Dzięki niej, lekarz prowadzący jest w stanie stwierdzić obecność ognisk endometriozy oraz dokładnie określić ich charakter. Wśród najważniejszych wskazań do przeprowadzenia niniejszego zabiegu możemy wyróżnić:

  • Zgłaszanie przez pacjentkę silnych dolegliwości bólowych zlokalizowanych w miednicy mniejszej (w tym bolesnych miesiączek oraz przewlekłego bólu w dole brzucha);
  • Podejrzenie u pacjentki stanu ostrego (w tym pęknięcia torbieli lub skrętu przydatków);
  • Podejrzenie zmian endometrialnych obejmujących jelita oraz pęcherz moczowy pacjentki;
  • Stwierdzenie (podczas badania ginekologicznego) obecności guzków zlokalizowanych na wiązadłach krzyżowo-macicznych;
  • Diagnozę obecności zmian guzkowatych zlokalizowanych w obrębie przydatków;
  • Diagnozę niepłodności, która nie jest związana z występowaniem innego stanu patologicznego mogącego ją uzasadnić.

Diagnoza endometriozy u młodych dziewcząt

Mimo, iż endometrioza w większości przypadków dotyczy kobiet w wieku rozrodczym, coraz częściej zdarza się, że z pierwszymi objawami niniejszego zaburzenia zmagają się również dziewczęta przed ukończeniem 15 roku życia. W takim przypadku proces diagnostyczny obejmuje:

  • Przeprowadzenie dokładnego wywiadu (dotyczącego odczuwanych przez pacjentkę dolegliwości);
  • Badanie obrazowe USG (wykonywane metodą doodbytniczą);
  • Badanie obrazowe MRI.

Zastosowanie wszelkich procedur w przebiegu diagnozy endometriozy u młodych dziewcząt wymaga szczególnej ostrożności oraz wrażliwości ze strony lekarza. Sama wizyta ginekologiczna jest związana ogromnym stresem, dlatego też podczas niniejszego spotkania pacjentce przez cały czas towarzyszyć powinien opiekun (np. matka).

3. Endometrioza PRZYCZYNY CHOROBY

Mimo, iż jednoznaczna przyczyna niniejszego zaburzenia nie została jeszcze do końca poznana, naukowcy wysnuli szereg teorii, które rzucają światło na możliwe przyczyny rozwoju endometriozy. Wśród nich możemy wyróżnić:

  • Teorię metaplazji;
  • Teorię dotyczącą cofania się komórek menstruacyjnych do jamy ciała;
  • Teorię predyspozycji genetycznych;
  • Teorię dotyczącą transportu komórek za pośrednictwem układu krwionośnego i limfatycznego;
  • Teorię dysfunkcji systemu immunologicznego;
  • Teorię wpływu czynników środowiskowych; oraz
  • Teorię dotyczącą wpływu psychiki.

Teoria metaplazji – opisuje zmiany komórek jamy macicy w nowy rodzaj charakteryzujący się stanem patologicznym (czyli taki, który odbiega w sposób morfologiczny oraz czynnościowy od komórek macierzy). Ponadto, niniejsze (zmienione) komórki otrzymują zdolność do przemieszczania się poza obszarem macicy.

Teoria cofania się komórek menstruacyjnych do jamy ciała – zakładająca, iż komórki menstruacyjne płyną wstecz przez jajowody, aby następnie dotrzeć do narządów znajdujących się w obrębie macicy. Tam dochodzi do implantacji oraz rozwoju niniejszych komórek, które w efekcie tworzą ogniska endometriozy.

Teoria predyspozycji genetycznych – udowadnia, iż występowanie endometriozy w historii chorób rodzinnych znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia niniejszej choroby u danej jednostki.

Teoria transportu komórek przez układ limfatyczny oraz krwionośny – zakłada, iż fragmenty błony śluzowej macicy mogą się przenosić do innych części ciała za pośrednictwem układu krwionośnego oraz systemu naczyń chłonnych. Niniejsza teoria może wyjaśniać obecność ognisk endometriozy w dalszych partiach ciała pacjentek (takich jak mózg, czy płuca).

Teoria dysfunkcji systemu immunologicznego – znajduje się obecnie w trakcie badań naukowych. Niemniej jednak, zakłada, iż do rozwoju endometriozy może dojść na skutek znaczących zaburzeń układu odpornościowego.

Teoria wpływu czynników środowiskowych – zakłada, iż zanieczyszczone środowisko w znacznym stopniu może wpłynąć na obniżenie odporności sprzyjającej rozwojowi endometriozy. Ponadto, takie czynniki jak brudna woda oraz niezdrowa żywność sprzyjają nadprodukcji hormonów, co może skutkować nadmierną ilością estrogenów, które również odpowiedzialne są za rozwój niniejszej choroby (informacje na ten temat znajdziesz w dalszej części artykułu).

Teoria wpływu czynników psychicznych – opisuje, iż na rozwój niniejszej choroby mogą wpływać swoiste zaburzenie emocjonalne lub zaburzenia osobowości.

Estrogeny, a rozwój endometriozy według opinii większości naukowców oraz ginekologów, estrogeny mają wpływ na rozwój endometriozy. Dlatego też, leczenie niniejszej choroby najczęściej opiera się na podaniu leków mających za zadanie ograniczyć produkcję wspomnianych hormonów.

4. Endometrioza SPOSOBY LECZENIA

Leczenie endometriozy wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Niemniej jednak, w większości przypadków celem zastosowanej terapii jest:

  • Ograniczenie dolegliwości bólowych związanych z przebiegiem choroby;
  • Zahamowanie rozwoju endometriozy;
  • Regresja ognisk endometrialnych;
  • Leczenie niepłodności.

Ponadto, w terapii niniejszego zaburzenia możemy wyróżnić cztery kategorie postępowania terapeutycznego:

Po pierwsze: leczenie pacjentek ze stwierdzoną niepłodnością. W tym przypadku zalecane jest stosowanie farmakoterapii oraz zabiegów chirurgii oszczędzającej (w tym laparoskopii);

Po drugie: leczenie objawowe u pacjentek pragnących zachować swoje funkcje rozrodcze, jednakże nieplanujących ciąży w najbliższym czasie. W przebiegu terapii zalecane jest stosowanie supresji hormonalnej z lub bez oszczędzającego leczenia chirurgicznego;

Po trzecie: leczenie pacjentek zmagających się z rozległymi zmianami endometrialnymi, które w przyszłości nie planują zajść w ciążę. W niniejszym przypadku zalecana jest forma radykalnego leczenia chirurgicznego włączającego wycięcie ognisk endometriozy wraz z całkowitym usunięciem macicy;

Po czwarte: leczenie pacjentek ze zmianami endometrialnymi zlokalizowanymi poza jamą otrzewnej, obejmujące chirurgiczne wycięcie ognisk endometriozy.

Leczenie farmakologiczne

Niniejsza forma terapii stosowana jest już na etapie diagnozy endometriozy. Farmakoterapia znajduje zastosowanie zarówno u dziewcząt, jak i u kobiet w wieku reprodukcyjnym. Jej głównym zadaniem jest przygotowanie pacjentki do planowanego zabiegu chirurgicznego oraz wspomaganie leczenia pooperacyjnego. Wśród najczęściej stosowanych farmaceutyków możemy wyróżnić:

  • Preparaty progestagenowe oraz estrogenowo-progestagenowe w formie doustnej;
  • Preparaty progestagenowe o przedłużonym działaniu (depot);
  • System wewnątrzmaciczny, którego zadaniem jest uwalnianie progestagen;
  • Danazol (lek hamujący syntezę i uwalnianie gonadotropin).

W przypadku bolesnych miesiączek oraz innych dolegliwości bólowych związanych z przebiegiem endometriozy, pacjentom zaleca się stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ponadto, w leczeniu objawów niniejszego zaburzenia stosuje się również leki antykoncepcyjne.

Leczenie operacyjne

Ze względu na wiek, stopień zaawansowania choroby oraz plany życiowe pacjentki możemy wyróżnić dwa typy leczenia:

  • Leczenie oszczędzające; oraz
  • Radykalne leczenie chirurgiczne

W leczeniu oszczędzającym stosuje się następujące zabiegi:

  • Rekonstrukcję (w możliwie jak najlepszym stopniu) – zmian anatomicznych w okolicy miednicy mniejszej;
  • Chirurgiczne usunięcie torbieli endometrialnych – które do tej pory oporne były na zastosowane leki. W wyniku niniejszej procedury, wycięta tkanka zostaje poddana badaniu histopatologicznemu w celu wykluczenia złośliwego charakteru zmiany;
  • Przecięcie nerwowych dróg czuciowych (odpowiedzialnych za wywoływanie bólu w przebiegu endometriozy) – stosowane najczęściej u pacjentek, które mimo zastosowanego leczenia farmakologicznego, nadal zmagają się z silnym bólem w okolicach miednicy mniejszej;
  • Jednostronne usunięcie jajnika (bez lub z jajowodem) – jest jedną z najłagodniejszych form chirurgii ablacyjnej, dzięki której możliwe jest zachowanie naturalnych funkcji rozrodczych kobiety.

W przebiegu radykalnego leczenia chirurgicznego (stosowanego najczęściej w przypadku, gdy kobieta nie planuje kolejnej ciąży) wyróżnia się następujące metody:

  • Usunięcie macicy łącznie z przydatkami – stosowane u pacjentek, u których stwierdzono nasilone objawy endometriozy;
  • Usunięcie bardzo głębokich zmian infiltracyjnych wywołanych przebiegiem endometriozy – stosowane w przypadku głębokich ognisk niniejszej choroby dostrzegalnych w zagłębieniu odbytniczo-macicznym.

[related-post]

5. Endometrioza WSKAZANIA DIETETYCZNE

Prowadzenie odpowiedniego stylu życia, w tym stosowanie się do określonych wskazań dietetycznych, odgrywa niezwykle ważną rolę w procesie leczenia endometriozy. Dzięki spożywaniu określonych pokarmów jesteśmy w stanie kontrolować funkcjonowanie naszego układu hormonalnego. Ponadto, dieta bogata w wartościowe składniki odżywcze jest w stanie wzmocnić naszą odporność, a tym samym zmniejszyć stopień dolegliwości odczuwanych w przebiegu endometriozy.

Jakie produkty należy spożywać w przebiegu endometriozy?

Celem diety wspomagającej leczenie endometriozy jest zmniejszenie oznak wewnętrznego stanu zapalnego, a co za tym idzie ustabilizowanie poziomu estrogenów w organizmie oraz zminimalizowanie odczuwanych dolegliwości bólowych. Kobiety zmagające się z niniejszym zaburzeniem powinny wprowadzić do swojej diety takie składniki odżywcze jak:

  • Błonnik – którego zadaniem jest wspomaganie procesów trawiennych oraz właściwa regulacja gospodarki hormonalnej. Wśród produktów zawierających wysokie stężenie błonnika znajdziemy: śliwki, soczewicę, gruszki, owoce cytrusowe, produkty pełnoziarniste, orzechy oraz fasolę;
  • Kwasy tłuszczowe z grupy Omega-3 – dzięki którym możliwa jest kontrola stanu zapalnego oraz zwiększenie produkcji prostaglandyn, odpowiedzialnych za wspomożenie procesu gojenia się tkanek. Wśród produktów zawierających wysokie stężenie kwasów Omega-3 znajdziemy: nasiona lnu oraz dyni, jak i orzechy włoskie;
  • Witaminy i minerały – które odpowiedzialne są za właściwe funkcjonowanie naszego układu odpornościowego oraz detoksykację organizmu wspomagającą funkcjonowanie gospodarki hormonalnej. W diecie kobiet zmagających się z problemem endometriozy powinny znaleźć się produkty bogate w witaminy z grupy B oraz A, C i E. Ponadto, dieta pacjentek powinna być bogata w żelazo, dzięki któremu proces regeneracji organizmu (po miesiączce) zostaje przyspieszony. Wśród produktów zawierających wysokie wartości żelaza znajdziemy: zielone warzywa (np. szpinak oraz brokuły), kapustę, ryby, jajka oraz tofu.

Jakich produktów należy unikać?

W przebiegu endometriozy należy unikać produktów, które zwiększają ryzyko nasilenia się jej objawów. Wśród nich możemy wyróżnić żywność wysoko-przetworzoną oraz alkohol. Ponadto, w diecie pacjentek zmagających się z niniejszym problemem należy ograniczyć lub całkowicie wyeliminować spożywanie poniższych artykułów:

  • Kofeiny – która może być odpowiedzialna za podwyższenie poziomu estrogenów oraz zwiększenie obfitości krwawienia miesiączkowego;
  • Soi – charakteryzującej się wysokim poziomem fitoestrogenów, które mogą się przyczynić do nasilenia objawów endometriozy;
  • Tłuszczów nasyconych – które są odpowiedzialne za produkcję prostaglandyn mogących się przyczynić do nasilenia stanu zapalnego oraz objawów bólowych;
  • Czerwonego mięsa – które może spowalniać procesy trawienne organizmu.

W celu dostosowania idealnego jadłospisu do wymagań naszego organizmu należy skonsultować się z wykwalifikowanym dietetykiem, który dzięki współpracy z lekarzem prowadzącym będzie w stanie opracować optymalny plan żywieniowy.  

Endometrioza a NIEPŁODNOŚĆ

Endometrioza stanowi częstą przyczynę niepłodności u kobiet w wieku rozrodczym. Mimo szeregu badań naukowych, nie udało się jednak przedstawić jednoznacznej przyczyny niniejszego stanu rzeczy. Niemniej jednak, wiadomym jest fakt, iż istnieje możliwość przywrócenia pacjentkom płodności poprzez dobór odpowiednich sposobów leczenia.

Czym jest niepłodność? Niepłodnością określamy stan niemożności zajścia w ciążę w okresie rocznego współżycia seksualnego (z średnią częstotliwością 3-4 stosunków tygodniowo) bez użycia jakichkolwiek form antykoncepcji.  

Niepłodność i endometrioza – związek przyczynowo-skutkowy

Hipoteza stanowiąca, że endometrioza stanowi bezpośrednią przyczynę niepłodności lub obniżenia zdolności reprodukcyjnych kobiety nadal pozostaje kontrowersyjna. Pomimo faktu, iż wiele kobiet zmagających się z problemem endometriozy cierpi z powodu niepłodności, naukowcy do tej pory nie byli w stanie wskazać jednoznacznych dowodów na występowanie związku przyczynowo-skutkowego między endometriozą, a niepłodnością.

Wpływ czynników biologicznych na niepłodność kobiet w przebiegu endometriozy

Wśród mechanizmów łączących obydwa powyższe zjawiska, z punktu widzenia zaburzeń biologicznych, możemy wyróżnić:

  • Zaburzenia anatomiczne (zrosty) zlokalizowane w obrębie miednicy mniejszej – liczne zrosty, charakterystyczne dla przebiegu endometriozy, mogą wpływać na upośledzenie funkcji uwalniania komórki jajowej w okresie owulacji, jak również na jej wychwyt oraz transport w kierunku jajowodów;
  • Zmiany funkcji otrzewnej – według badań naukowych, u kobiet zmagających się z problemem endometriozy zaobserwowano zwiększoną objętość oraz koncentrację płynu otrzewnowego. Zjawisko to może wpływać na zahamowanie wychwytu komórki jajowej;
  • Zaburzenia procesu jajeczkowania – związane najczęściej z przedwczesnym pękaniem pęcherzyka oraz z anowulacją (cyklem bezowulacyjnym) i/lub oligoowulacją (rzadkimi miesiączkami, występującymi mniej niż 6 razy do roku);
  • Zaburzenia układu odpornościowego typu hormonalnego – w badanym endometrium kobiet zmagających się z problemem endometriozy stwierdza się wyższe miano przeciwciał z klasy IgG oraz IgA, jak również zwiększoną koncentrację limfocytów B. Opisane czynniki znacząco mogą wpływać na prawidłowy proces implantacji zarodka.

Leczenie niepłodności w przebiegu endometriozy

Leczenie niepłodności związanej z występowaniem niniejszej choroby uzależnione jest od stopnia jej zaawansowania oraz indywidualnych predyspozycji pacjentki. Niemniej jednak, w zwalczaniu problemu niepłodności udział biorą zarówno środki farmaceutyczne, jak i zabiegi chirurgiczne, dzięki którym możliwe jest usunięcie zrostów wpływających na utrudnienie procesu zapłodnienia.

Leczenie farmakologiczne – Niestety większość badań klinicznych dowodzi niską skuteczność leczenie niepłodności w przebiegu endometriozy.

Leczenie chirurgiczne – Niniejsza forma leczenia przeprowadzana jest zarówno w pierwszym, jak w drugim stopniu zaawansowania choroby. Operacja mająca na celu przywrócenie płodności polega najczęściej na usunięciu zrostów oraz widocznych ognisk endometriozy przy pomocy laseroablacji.

Ponadto, w przypadku niepłodności towarzyszącej endometriozie stosuje się takie metody jak:

  • Hiperstymulacja jajników wraz z inseminacją wewnątrzmaciczną; oraz
  • Technika wspomagania rozrodu IVF-ET.

Endometrioza, a CHOROBA NOWOTWOROWA

Już od 1925 roku, kiedy po raz pierwszy zwrócono uwagę na fakt, iż choroby nowotworowe narządów rodnych mogą powstawać bezpośrednio ze zmian endometrialnych, naukowcy podjęli szereg badań klinicznych na podstawie których wysunięto poniższe wnioski.

  • Po pierwsze: Nowotwór jajnika o złośliwym charakterze może powstawać bezpośrednio ze zdiagnozowanej wcześniej endometriozy jajnikowej. Ponadto, niniejsze zaburzenie może predysponować do pojawienia się u pacjentek nowotworu jansokomórkowego oraz do raka endometrium;
  • Po drugie: U pacjentek zmagających się z problemem endometriozy występuje zwiększone ryzyko wystąpienia raka jajnika (niezależnie od odległości zmian endometrialnych);
  • Po trzecie: U pacjentek zmagających się z problemem endometriozy stwierdza się zwiększone ryzyko wystąpienia synchronicznego nowotworu śluzówki trzonu macicy oraz jajników (szczególnie typu endometrialnego);
  • Po czwarte: U pacjentek zmagających się z problemem endometriozy występuje zwiększone ryzyko wystąpienia innych chorób nowotworowych (zlokalizowanych poza jamą otrzewnej). Wśród nich możemy wyróżnić nowotwór piersi oraz ziarnicę złośliwą.

6. Endometrioza JAKO PROBLEM PSYCHOLOGICZNY

Jak każda inna choroba przewlekła, endometrioza niesie ze sobą szereg kosztów natury psychologicznej. Codzienna walka z dolegliwościami bólowymi, zmniejszone zainteresowanie sferą życia seksualnego oraz niepłodność, wszystko to wpływa na obniżenia jakości życia pacjentek, a w niektórych sytuacjach może doprowadzić nawet do rozwoju zaburzeń depresyjnych.

Życie z chorobą

Z przebiegiem endometriozy związany jest szereg dolegliwości bólowych, które w znacznym stopniu wpływają na obniżenie ogólnego samopoczucia. Częste bóle w okolicy krzyżowej oraz zaburzenia metaboliczne ograniczają aktywność fizyczną pacjentek, co w niektórych sytuacjach może doprowadzić do przyrostu wagi, która z kolei odbija się na poczuciu własnej atrakcyjności oraz pewności siebie. Dodatkowym aspektem, który w znaczący sposób wpływa na obniżenie nastroju kobiet zmagających się z problemem endometriozy, jest brak zrozumienia za strony społeczeństwa. Większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego z jakimi problemami zmagają się pacjentki, a ich częste skarżenie się na dolegliwości bólowe przypisują nadwrażliwości, a nawet symulacji. W takiej sytuacji kobietom trudno jest znaleźć wsparcie, które tak ważne jest dla wszystkich pacjentów zmagających się z jakąkolwiek chorobą przewlekłą. Dlatego też, tak ważna jest edukacja społeczeństwa, ponieważ z roku na rok u coraz większej ilości kobiet diagnozuje się objawy endometriozy.

Relacje z partnerem

Ból w trakcie stosunku seksualnego jest jedną z częstych dolegliwości w przebiegu endometriozy. Zjawisko to w znacznym stopniu wpływa nie tylko na jakość, ale również na częstość zbliżeń, co w efekcie skutkuje pogorszeniem się relacji między partnerami. Mężczyźni, których partnerki zmagają się z niniejszym zaburzeniem, często nie rozumieją danego stanu rzeczy przez co coraz rzadziej inicjują kontakty seksualne, a nawet odchodzą od swoich partnerek w obawie przed zadawaniem im bólu. Kolejnym zaburzeniem towarzyszącym endometriozie jest niepłodność, która również znacząco wpływa na relacje między partnerami. Niemożność skutecznego zajścia w ciąże często stanowi przyczynę frustracji obojga partnerów, co z kolei może przyczynić się do ich rozstania. W takim przypadku niezwykle ważne jest, aby zarówno kobieta, jak i mężczyzna udali się na konsultacje do gabinetu ginekologa, podczas których lekarz jest w stanie zaprezentować sposoby leczenia problemu niepłodności oraz wskazać alternatywne sposoby zapłodnienia.

Trudności związane z leczeniem

Leczenie farmaceutyczne stosowane w terapii endometriozy najczęściej ma za zadnie zmniejszyć obfitość krwawień miesiączkowych oraz zminimalizować dotkliwość objawów bólowych, co wiąże się z bezpośrednią ingerencją w gospodarkę hormonalną pacjentki. Stosowanie leków hormonalnych niesie ze sobą natomiast szereg konsekwencji zarówno tych natury fizycznej, jak i psychologicznej. Częste zmiany nastrojów, obniżenie samopoczucia, ogólne osłabienie organizmu oraz uderzenia fal gorąca, mogą towarzyszyć pacjentkom szczególnie w pierwszych etapach leczenia. Niemniej jednak, po zastosowaniu kilku preparatów często udaje się znaleźć ten, który niesie za sobą minimalne ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych. Kolejnym elementem leczenia, które może wywołać u pacjentek niepokój, jest leczenie chirurgiczne. Każdy zabieg związany jest z ogromnym stresem oraz okresem rekonwalescencji. W przypadkach zaawansowanej postaci endometriozy konieczne może okazać się nawet całkowite usunięcie macicy, co jednoznacznie przekreśla szanse kobiety na posiadanie potomstwa w przyszłości. Jednakże, tego typu zabiegi przeprowadzane są tylko wtedy, gdy pacjentka wyrazi na nie swoją świadomą zgodę.

Jeśli chcesz poznać więcej praktycznych porad z zakresu dietetyki, bądź na bieżąco z portalem kacikzdrowia.pl i zapisz się na newsletter.