Jaki wpływ na organizm ma kofeina?

Kofeina zaliczana jest do grupy substancji psychoaktywnych. Mimo tego, że kojarzy nam się głównie z kawą i napojami energetycznymi, to mało osób wie, że występuje ona również w herbacie, a nawet kakao. Mało tego, kofeina jest popularnym dodatkiem do farmaceutyków. Czy wiesz, jaki ma wpływ na nasz organizm regularne jej spożywanie? Jaka dawka jest bezpieczna i co się stanie, jeśli przyjmiemy jej za dużo? Poniżej wszystko, co musisz wiedzieć o kofeinie.

  • Czym jest kofeina?
  • Jakie ma właściwości i zastosowanie?
  • Gdzie znajdziemy kofeinę?
  • Dawkowanie i szkodliwość
  • Czy to już uzależnienie?
  • Przeciwwskazania do przyjmowania kofeiny
Czym jest kofeina?

Czym jest kofeina?

Kofeina to psychoaktywny związek chemiczny, który jest całkowicie legalny. Jest jedną z najpopularniejszych substancji wykorzystywanych do pobudzania ośrodkowego układu nerwowego oraz pracy serca. Pozyskiwana jest z naturalnych surowców, a także w procesie syntezy chemicznej. Istnieje ponad 60 gatunków roślin, które zawierają kofeinę. W stałej postaci (forma proszku) ma ona biały kolor i jest gorzka w smaku. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Występuje także pod innymi nazwami. Kofeina zawarta w herbacie nazywana jest teiną. Ta pochodząca z yerba mate – mateiną. Natomiast na kofeinę znajdującą się w guaranie mówimy guaranina. Nadal jest to jednak ten sam związek. Różnice w działaniu mogą być wynikiem innych substancji, które są przyjmowane razem z nią.

Właściwości i zastosowanie kofeiny

Oprócz właściwości pobudzających kofeina wpływa także na przemianę materii, podkręca metabolizm, poprawia koncentrację, może być pomocna w łagodzeniu dolegliwości migrenowych. Zaobserwowano, że wiąże się ona z białkami osocza i w ten sposób rozprowadzana jest po całym organizmie. Związek ten ma zdolność przenikania przez barierę krew-mózg. Rozszerza naczynia krwionośne i pobudza układ nerwowy. W małych dawkach (od 100 do 300 mg) bardzo dobrze wpływa na pracę mózgu – ułatwia koncentrację i wspiera procesy myślowe. Może również przyczyniać się do eliminacji wyczerpania fizycznego – czasowo eliminuje zmęczenie i senność. Kofeina ma również właściwości moczopędne i przyspieszające przemianę materii. Największe jej stężenie we krwi obserwuje się po około 40 – 60 minutach od chwili spożycia. Kofeina znajduje się przede wszystkim w produktach spożywczych, ale wykorzystywana jest także w przemyśle farmaceutycznym jako składnik leków oraz w przemyśle kosmetycznym. Stanowi popularny dodatek do kremów pod oczy, szamponów na porost włosów oraz balsamów i żeli antycellulitowych.

Gdzie znajdziemy kofeinę?

Kofeina – gdzie ją znajdziemy?

Kofeina znajduje się przede wszystkim w kawie i herbacie. Jej zawartość w tych napojach zależy w dużej mierze od sposobu parzenia. Jedna filiżanka kawy może zawierać od 50 do nawet 400 mg kofeiny. Najwięcej tej substancji znajduje się w kawie parzonej, zdecydowanie mniej w tej rozpuszczalnej. Herbata, w zależności od jej rodzaju, dostarcza nam od 5 do 100 mg kofeiny. Co ciekawe, znajdziemy ją nie tylko w czarnej herbacie, ale również białej, czerwonej i zielonej. Kofeiny nie zawiera natomiast herbata rooibos. Zapewne niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że pijąc kakao, również dostarcza organizmowi niewielkie ilości tej substancji. Kubek tego pysznego napoju zawiera około 5 mg kofeiny. Natkniemy się również na nią, studiując skład niektórych leków podany przez producenta na opakowaniu. Dlaczego kofeina dodawana jest do produktów farmaceutycznych? Stanowi ona przede wszystkim uzupełnienie preparatów przeciwbólowych. Wchodzi w interakcje z bazową substancją, jaką jest np. paracetamol czy kwas acetylosalicylowy i w ten sposób poprawia skuteczność leku. Kofeina samodzielnie nie wykazuje właściwości uśmierzających ból. Często dodaje się ją również do leków na przeziębienie. W tej formie również ma za zadanie poprawić ich działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Dawkowanie i szkodliwość kofeiny

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności określił bezpieczną dla dorosłego człowieka dawkę kofeiny. Zgodnie z tymi zaleceniami przyjmuje się, że spożycie 400 mg kofeiny dziennie przez osobę dorosłą o wadzę ok 70 kg nie powinno wywołać żadnych skutków ubocznych i jest bezpieczne dla jej zdrowia. Wszystko zależy oczywiście od naszego stanu zdrowia oraz trybu życia. Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny przekraczać dawki 200 – 300 mg. Zawsze należy jednak obserwować reakcje swojego organizmu. Do objawów przemawiających za przyjęciem zbyt dużej ilości kofeiny należą: nadmierne pobudzenie, trudności z zasypianiem, arytmiczne uderzenia serca, zwiększona częstotliwość oddawania moczu, problemy ze strony układu pokarmowego. Mogą one wystąpić już w przypadku spożycia kofeiny w dawce przekraczającej 500 mg na dobę. Dawka śmiertelna została określona na poziomie 150 mg na jeden kilogram masy ciała. Oznacza to, że trzeba by wypić około 60 – 80 filiżanek kawy dziennie. Mimo że wydaje się to nieprawdopodobne, aby przyjąć tak dużą dawkę, należy zachować ostrożność. Uzależnienie od kofeiny jest możliwe.

Czy to już uzależnienienie?

Z uwagi na to, że kofeina znajduje się nie tylko w kawie, przekroczenie bezpiecznej dawki dla osoby dorosłej określonej na poziomie 400 mg dziennie nie jest rzadkością. Systematyczne przyjmowanie dawki ok. 600 mg tej substancji przez dłuższy okres może prowadzić do uzależnienia. Wówczas pojawiają się objawy typowe dla nerwicy lękowej. Należą do nich: bezsenność, uczucie niepokoju, zaburzenia nastrojów, bóle głowy, kołatanie serca, dzwonienie w uszach. Rozpoznanie uzależnienia od kofeiny jest bardzo trudne i wymaga dokładnego wywiadu lekarskiego. Nie należy jednak zwlekać z konsultacją ze specjalistą. Wcześniejsze zdiagnozowanie problemu, ułatwi proces leczenia.

Przeciwwskazania do przyjmowania kofeiny

Przeciwwskazania do przyjmowania kofeiny

Osoby cierpiące na dolegliwości żołądkowe, choroby trzustki, dwunastnicy oraz dróg żółciowych powinny zrezygnować z przyjmowania kofeiny w jakiejkolwiek postaci. Zwiększona produkcja soków żołądkowych w wyniku spożycia tej substancji może nasilać objawy choroby. To samo dotyczy osób chorujących na nadciśnienie. Kofeina ma działanie pobudzające i może zwiększać ciśnienie krwi. Powinny uważać na nią również kobiety w ciąży i karmiące piersią.


Kofeina jest bezpieczna dla naszego zdrowia, o ile przyjmuje ją w zalecanych dawkach. Spożycie tego związku w nadmiernej ilości może wywołać poważne konsekwencje zdrowotne. Pamiętajmy, że kofeina zawarta jest nie tylko w kawie. Stanowi popularny składnik leków i różnego rodzaju gotowych produktów spożywczych. Należy więc zachować szczególną ostrożność i zwracać uwagę na to, co jemy. Zawsze słuchajmy swojego organizmu. W przypadku niepokojących objawów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Jeśli chcesz poznać więcej praktycznych porad z zakresu dietetyki, bądź na bieżąco z portalem kacikzdrowia.pl i zapisz się na newsletter.