Reumatoidalne zapalenie stawów to ogólnoustrojowa choroba, która w znacznym stopniu utrudnia funkcjonowanie i zmniejsza komfort życia. Dotyka nawet 1 na 100 osób w naszej populacji. Znacznie częściej chorują kobiety, a szczyt zachorowań pojawia się w wieku 30.-50. lat. Choroba może rozwijać się całymi latami bezobjawowo. Z tego względu ważne jest, aby w razie jakichkolwiek wątpliwości od razu udać się do lekarza i wdrożyć odpowiednie postępowania. Leczenie opiera się oczywiście na właściwej farmakoterapii, ale również dieta i prawidłowy styl życia mogą wpłynąć na skuteczność terapii i wolniejszy rozwój RZS. Jakie czynniki wpływają na rozwój RZS? Jakie objawy towarzyszą tej chorobie? I jak zmiana stylu życia może wpłynąć na jej przebieg? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć można w dalszej części artykułu.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
- Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?
- Kto choruje na reumatoidalne zapalenie stawów?
- Jakie objawy pojawiają się w reumatoidalnym zapaleniu stawów?
- Co robić w przypadku pojawienia się objawów RZS?
- Jak leczy się RZS?
- Jaką dietę zaleca się w reumatoidalnym zapaleniu stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów, czyli ogólnoustrojowe zapalenie tkanki łącznej
RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów to choroba całego organizmu o podłożu immunologicznym. Chociaż objawy kojarzą nam się głównie z bólami układu ruchu, zmiany mogą dotyczyć niemal wszystkich narządów ciała. Przyczyny choroby nie są do końca poznane. Pewne jest, że w rozwoju dolegliwości bardzo dużą rolę odgrywa podłoże genetyczne. Z tego względu wywiad rodzinny, czyli występowanie dolegliwości u innych członków rodziny, jest bardzo ważny we właściwej diagnostyce.
Jakie czynniki wpływają na rozwój RZS?
Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą o podłoży autoimmunologicznym. Oznacza to, że w jego przebiegu prawidłowe komórki odpornościowego naszego organizmu zaczynają atakować zdrowe komórki. Atak rozpoczyna się najczęściej od stawów, w których powstaje stan zapalny, będący często pierwszym objawem choroby. Potencjalna możliwość pojawienia się tej nieprawidłowej odpowiedzi autoimmunologicznej związana jest z obecnością konkretnych genów. Prawdopodobnie jednak dużą rolę w rozwoju choroby, czyli wywołaniu tego szkodliwego ataku, odgrywają niektóre czynniki środowiskowe:
- palenie papierosów
- stres
- infekcje wirusowe i bakteryjne
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy choroby
Chociaż RZS dotyczy wielu narządów naszego ciała, objawy wiążą się w zdecydowanej większości właśnie ze stawami. Charakterystycznymi dolegliwościami są:
- sztywność poranna – sztywność stawów utrzymująca się najczęściej dłużej niż 1h po przebudzeniu
- obrzęk – dotyczy najczęściej małych stawów. Typowo pierwsze objawy dotyczą stawów śródręczno-paliczkowych dłoni. Charakterystyczne jest zjawisko symetrycznego zajęcia stawów.
- utrudniona ruchomość w stawach
- bóle stawów i tkliwość na dotyk
- deformacje stawów i ścięgien – występują zazwyczaj w zaawansowanym stadium.
Do objawów i dolegliwości pozastawowych należą natomiast:
- miażdżyca
- zmiany w mięśniu sercowym i zastawkach serca – prowadzą do niewydolności serca
- zespół cieśni nadgarstka
- zapalenie płuc i opłucnej
- suchość oka
- umiarkowana anemia
- podwyższony poziom białych krwinek
Oczywiście w przebiegu choroby niemal nigdy nie pojawiają się wszystkie wymienione objawy. Czasami dochodzi również do innych, mniej typowych zmian. Dolegliwości pozastawowe rozwijają się zazwyczaj w zaawansowanych stadiach RZS.
Co robić w przypadku pojawienia się objawów RZS?
Wszelkie niepokojące objawy, takie jak ograniczenie ruchomości lub obrzęk w okolicach stawów należy jak najszybciej konsultować z lekarzem. Diagnostyka RZS opiera się na badaniu podmiotowym i przedmiotowym ze szczególnym uwzględnieniem badania układu ruchu. Następnym krokiem jest wykonanie odpowiednich badań z krwi. Ostatnim etapem są natomiast badania obrazowe, takie jak RTG i MR.
Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów opiera się na odpowiedniej farmakoterapii. Wśród stosowanych preparatów wyróżnia się dwie grupy leków:
- objawowe – o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym
- modyfikujące przebieg choroby – tak zwane LMPCh
Ważne jest aby jak najszybciej wdrożyć odpowiednie LMPCh. Pierwsza grupa leków ma wspomóc leczenie jeszcze zanim właściwa terapia zacznie działać. Pomaga też łagodzić uciążliwe bóle utrudniające funkcjonowanie. Włączenie leczenia na wczesnym etapie daje możliwość osiągnięcia remisji lub przynajmniej zatrzymania postępu choroby.
Reumatoidalne zapalenie stawów a dieta – co powinniśmy jeść w RZS?
Nie ma diety dopasowane typowo do RZS. W zaleceniach kładzie się jednak nacisk na włączenie do jadłospisu produktów o właściwościach przeciwzapalnych. Biorąc pod uwagę mechanizm choroby, jakim jest ogólne zapalenie całego organizmu, dieta taka faktycznie może spowolnić rozwój dolegliwości.
Nienasycone kwasy tłuszczowe. Właściwości przeciwzapalne wykazują szczególnie kwasy omega-3. Bogatym źródłem takich związków będą orzechy włoskie i laskowe, olej lniany i siemię lniane.
Witamina D. Związek ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Wspiera również zachowanie mocnych kości przez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej. Szczególnie w okresie jesienno-zimowym warto suplementować tę witaminę.
Antyoksydanty. Właściwości przeciwzapalne mogą wykazywać również produkty bogate w antyoksydanty. Są to przede wszystkim owoce i warzywa. Stanowią one dobre źródło witaminy A, witaminy E, witaminy C, polifenoli czy karotenoidów.
Probiotyki. W RSZ szczególnie ważne jest wsparcie prawidłowej mikroflory jelit. Warto uwzględnić w diecie jogurty probiotyczne, kefiry, maślankę oraz ewentualnie odpowiednie preparaty apteczne.
Diety charakteryzujące się największym bogactwem składników zalecanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów są:
- dieta śródziemnomorska
- wegetarianizm
- weganizm
- semiwegetarianizm
Pacjenci powinni unikać przede wszystkim składników wysoko przetworzonych, które cechują się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych nasyconych. Zalicza się tu fast-foody i słodycze, ale również czerwone mięso, sery pleśniowe i topione oraz pasztety. Warto również ograniczyć kawę i herbatę.
