Metabolizm to bardzo szerokie pojęcie, pod którym kryją się wszystkie procesy chemiczne zachodzące w żywych komórkach naszego ciała. Składają się na niego reakcje kataboliczne i anaboliczne. To właśnie ich przebieg i wzajemny stosunek warunkują całkowitą przemianę materii i ilość energii, jaką codziennie powinniśmy dostarczyć naszemu organizmowi. Od czego zależy przebieg metabolizmu? Czy mamy na niego jakiś wpływ? I czy dieta jest w stanie w jakiś sposób go zmodyfikować? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć można w dalszej części artykułu.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
- Czym jest metabolizm?
- Czym różnią się procesy anaboliczne od katabolicznych?
- Od czego zależy metabolizm?
- Jak przyspieszyć swój metabolizm?
- Czy szybszy metabolizm oznacza szybszą utratę masy ciała?
Czym jest metabolizm?
Metabolizm to wszystkie procesy chemiczne zachodzące w komórkach naszego ciała w każdej sekundzie. Chociaż jest to trudne do wyobrażenia, nieustannie w naszym organizmie zachodzą równolegle setki tysięcy różnych reakcji, które wymagają nakładu energii lub wręcz przeciwnie – wytwarzają energię. Energia ta jest produkowana i krótkotrwale magazynowana w komórce w postaci związku zwanego ATP.
Wszystkie procesy syntezy, czyli tworzenia bardziej złożonych cząsteczek i struktur nazywane są anabolizmem. Wymagają one nakładu energii, gdyż powstają w nich zupełnie nowe, złożone wiązania chemiczne. Procesy rozkładu, w wyniku których energia zostaje uwolniona, nazywane są katabolizmem. Wzajemny stosunek tych przeciwstawnych zjawisk warunkuje nasze zapotrzebowanie energetyczne. Nasilenie anabolizmu, czyli wzrostu i rozwoju, skutkuje zwiększeniem zapotrzebowania na energię. To właśnie z tego powodu dzieci i młodzież w okresie wzrostu potrzebują znacznie więcej kalorii dostarczanych w diecie niż osoba dorosła. Wraz z wiekiem, gdy procesy kataboliczne zaczynają coraz bardziej dominować nad anabolicznymi, nasz metabolizm „zwalnia”, a całkowita przemiana materii spada.
Metabolizm – od czego zależy i jak na niego wpłynąć?
Metabolizm komórkowy jest dokładnie zdefiniowany przez procesy chemiczne. Przebieg samych reakcji jest znany, ale ich wydajność może być bardzo różna w zależności od indywidulanych predyspozycji. Na tempo i intensywność metabolizmu w największej mierze wpływają:
- Uwarunkowania genetyczne
- Wiek
- Płeć
- Masa ciała
- Dieta
Uwarunkowania genetyczne decydują o tempie przemiany wielu substancji dostarczanych do naszego organizmu. Geny warunkują aktywność koniecznych enzymów, transport i wydalanie substancji z komórek lub całego organizmu. Wszystko to składa się właśnie na potocznie nazywane „tempo metabolizmu”.
Tak jak już wspomniano, również wiek decyduje o aktywności metabolicznej. Największe zapotrzebowanie na energię występuje w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości. Po tym czasie tempo przemiany materii stopniowo spada wraz upływem kolejnych lat.
Płeć decyduje o metabolizmie poprzez wiele aspektów. Składają się na nie poziom tkanki mięśniowej, aktywność hormonalna i całe mnóstwo innych czynników. Z tych względów organizm mężczyzny cechuje się większym zapotrzebowaniem na energię.
Masa ciała i dieta w większości przypadków są czynnikami bardzo powiązanymi. Mogą wpływać na tempo metabolizmu w dwojaki sposób. Nadmiar tkanki tłuszczowej charakteryzującej się powolnym metabolizmem, decyduje o spowolnieniu metabolizmu. Duża ilość aktywnej metabolicznie tkanki mięśniowej wpływa natomiast na większe zapotrzebowanie na energię. U osób bardzo chudych lub niedożywionych występuje natomiast kompensacyjne zwolnienie tempa przemian tempa metabolizmu, w celu zaoszczędzenia jak największej ilości cennych kalorii.
Jak przyspieszyć przemianę materii?
Na tempo metabolizmu wpływa mnóstwo czynników, na które nie mamy wpływu. Są to głównie geny, płeć oraz wiek. Jednak również nasze codzienne wybory mogą wpływać na przebieg procesów zachodzących w ciele w każdej sekundzie. Istnieje kilka prostych trików oraz wartościowych nawyków, które mogą znacznie przyspieszyć tempo przemiany materii.
- Wysypiaj się. Podczas snu nasz organizm ma czas na regenerację i pozbycie się z komórek wielu szkodliwych substancji. Badania naukowe jasno pokazują, że osoby śpiące 7-8 godzin dziennie mają mniejsze ryzyko otyłości i mniejszy poziom stresu.
- Pij kawę. Kofeina zawarta w kawie może przyspieszyć tempo przemian metabolicznych nawet na kilka godzin. Oczywiście mimo to nie należy przesadzać z tym cudownym napojem, aby nie doprowadził on do zaburzeń snu lub dolegliwości żołądkowych.
- Jedz zdrowo. To bardzo ogólne stwierdzenie, którego zastosowanie zaprocentuje jednak znaczącą poprawą w funkcjonowaniu wszystkich komórek naszego ciała. Ograniczenie ilości cukrów prostych, odpowiednia ilość białka i węglowodanów złożonych wpłynie na uregulowanie metabolizmu, a co za tym idzie poprawę jego wydajności i intensyfikację.
To tylko kilka prostych rad, których chociaż częściowe wdrożenie w życie wpłynie korzystnie na metabolizm. Oczywiście poza wymienionymi, liczy się jeszcze wiele innych czynników. Co więcej, mogą się one nieco różnić w zależności od osoby i indywidualnych predyspozycji każdego organizmu. W praktyce jedynie zrównoważony i zdrowy styl życia, łączący pracę, aktywność fizyczną i odpoczynek, najkorzystniej wpływa na wszystkie procesy zachodzące w komórkach naszego ciała.
