Nieestetyczne wypryski, świąd, a nawet świecenie się skóry – to charakterystyczne objawy trądziku. Jakie są jego przyczyny i jak sobie z nim radzić? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.
Zarówno trądzik młodzieńczy, jak i trądzik różowaty, mimo iż nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla naszego zdrowia, są źródłem licznych kompleksów, które w niektórych przypadkach mogą doprowadzić nawet do rozwoju zaburzeń depresyjnych. W poniższym artykule przedstawione zostaną najważniejsze informacje na temat trądziku młodzieńczego oraz trądziku różowatego. Poruszona zostanie również kwestia istotności właściwego odżywania w przebiegu zaburzeń o podłożu dermatologicznym.
Trądzik pospolity – przyczyny, rodzaje i sposoby leczenia
1. TRĄDZIK POSPOLITY
Czym jest trądzik pospolity?
Trądzik pospolity to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób dermatologicznych, która dotyka przeważnie osoby między 11 a 30 rokiem życia. Występowanie niniejszego zaburzenia związane jest z działaniem wielu czynników, w tym: zmienności aktywności hormonalnej (zwłaszcza w wieku dojrzewania), czynników genetycznych, nadmiernej produkcji sebum oraz bakterii i grzybów obecnych w naszym otoczeniu.
Jakie są objawy trądziku pospolitego?
Wśród najczęstszych objawów trądziku pospolitego możemy wyróżnić:
- Nasilenie łojotoku, zauważalnego szczególnie w okolicach czoła, nosa oraz brody;
- Występowanie zmian o charakterze niezapalnym, czyli występowanie mikrozaskórników, które z czasem mogą przekształcić się w zaskórniki otwarte lub zamknięte;
- Występowanie zmian o charakterze zapalnym, czyli pojawianie się krostek, grudek oraz guzków, powstających na skutek kontaktu z bakteriami beztlenowymi lub grzybami;
- Występowanie zmian o charakterze pozapalnym, czyli występowanie blizn oraz przebarwień.
Dodatkowo, w przebiegu trądziku pospolitego pacjentom mogą towarzyszyć takie objawy jak: ból, świąd oraz pieczenie skóry.
Gdzie najczęściej pojawia się trądzik?
Trądzik pospolity najczęściej możemy spotkać:
- Na twarzy, na przykład w okolicach czoła, nosa i brody, jak również na policzkach i przed uszami;
- Na plecach oraz na dekolcie.
Jak często występuje trądzik pospolity?
Szacuje się, że problem trądziku pospolitego może dotykać prawie 100% populacji między 11 a 30 rokiem życia. Trądzik występuje niezależnie od płci, jednak o 30% więcej przypadków możemy odnotować u chłopców znajdujących się obecnie w wieku dojrzewania. Według niektórych ustaleń, dziewczęta zmagają się z objawami trądziku średnio o 2 lata wcześniej niż chłopcy. Mimo, iż z objawami trądziku pospolitego zmaga się większość osób w wieku dorastania, nadal stanowi on przyczynę licznych kompleksów, a nawet wpływa na powstawanie zaburzeń depresyjnych, które doprowadzić mogą do ograniczenia aktywności jednostki w życiu społecznym.
Warto również zauważyć fakt, iż niniejsza choroba znana jest nam już od czasów starożytnych, albowiem pierwsze jej opisy możemy znaleźć w pismach Arystotelesa oraz Pliniusza.
2. Trądzik PRZYCZYNY
Mimo, iż ludzkość zmaga się z problemem trądziku od tysięcy lat, nadal nie udało nam się ustalić jednoznacznej przyczyny występowania niniejszego zaburzenia. Na jego powstawanie ma wpływ wiele czynników, zarówno tych pochodzenia egzogennego (zewnętrznego), jak i endogennego (wewnętrznego). Wszystkie z nich dokładnie opisane zostały poniżej.
Czynniki genetyczne
Czynniki genetyczne wywierają niezwykle istotny wpływ na powstawanie trądziku pospolitego. Na postawie obserwacji klinicznych wysunięto wniosek, iż szczególnie dziedziczona jest skłonność do ciężkich postaci niniejszego zaburzenia. W świetle badań epidemiologicznych możemy zaobserwować również, że trądzik występuje u około 45% chłopców, których oboje rodziców zmagało się z tym samym problemem. Natomiast w przypadku rodziców, którzy nie posiadali niniejszego problemu, z trądzikiem zmagało się tylko 8 % chłopców.
Nadmierna produkcja łoju
Wpływ na powstawanie trądziku pospolitego posiada również nadmierna produkcja oraz zmieniony skład łoju. Natomiast za niniejszy stan rzeczy odpowiadają hormony nadnerczy oraz androgenowe gonad, które mogą stanowić wynik nadmiernej produkcji androgenów lub ich zwiększonej dostępności, następującej na skutek obniżenia ogólnego poziomu białka odpowiedzialnego za wiązanie hormonów płciowych. W następstwie tego procesu dochodzi do zatkania ujścia mieszków włosowych, a tym samym do powstania zmiany skórnej.
Zaburzenia hormonalne
Udział hormonów w procesie powstawania zmian trądzikowych posiada ogromne znaczenie. Największą rolę możemy przypisać szczególnie androgenom, w tym dihydrotestosteronowi, który powstaje z testosteronu w wyniku procesu reduktazy. Szczególny wzrost niniejszych hormonów obserwuje się w okresie pokwitania (wówczas działają one w sposób stymulujący na rozrost gruczołów łojowych oraz zwiększoną produkcję łoju, która posiada kluczowe znaczenie dla rozwoju trądziku pospolitego). Ponadto, silne zmiany w gospodarce hormonalnej możemy zaobserwować u kobiet przed miesiączką lub w czasie ciąży. Dodatkowo, ciężkie postaci trądziku dostrzegalne są u osób zmagających się z chorobami o podłożu hormonalnym (na przykład chorobami tarczycy).
[related-post]
Rogowacenie ujścia mieszków włosowych
Nie bez znaczenia dla powstawania zmian trądzikowych jest również proces nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych, albowiem są one strukturą decydującą o właściwym odpływie łoju na powierzchnię skóry. W niniejszym przypadku warto również przyjrzeć się keratynocytom (znajdującym się we wnętrzu mieszków włosowych), które w wolnych od stanu zapalnego warunkach, swobodnie uwalniają się z podłoża mieszków włosowych. Niemniej jednak, w wyniku trądziku, keratynocyty nie są w stanie tego zrobić, co prowadzi bezpośrednio do powstania czopu blokującego ujście mieszków włosowych, a tym samym doprowadza do powstania zmiany skórnej.
Wpływ bakterii oraz grzybów
Proces rogowacenia ujścia mieszków włosowych, a tym samym niemożność wydostania się łoju na powierzchnię skóry, stanowi idealne środowisko dla rozwoju grzybów oraz bakterii odpowiedzialnych za rozwój stanu zapalnego w obrębie zmiany.
Nieodpowiedni styl życia
Niewłaściwa pielęgnacja skóry, spożywanie nadmiernych ilości alkoholu, palenie papierosów, a nawet nieodpowiednia dieta – wszystko to może wywierać negatywny wpływ na stan naszej skóry. Rozwojowi trądziku sprzyjają głównie: dieta bogata w produkty typu instant oraz dania cechujące się wysoką zawartością cukru i dużą ilością tłuszczu. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej części artykułu.
3. Trądzik RODZAJE
Obraz kliniczny niniejszego zaburzenia nie jest jednoznaczny, albowiem może cechować się różnorodnością zmian o charakterze zapalnym (na przykład: krosty, guzki, cysty) lub niezapalnym (na przykład: zaskórniki otwarte oraz zamknięte). Ze względu na rodzaj i stopień zaawansowania, trądzik możemy podzielić na:
- Trądzik młodzieńczy;
- Trądzik skupiony;
- Trądzik ropowiczy;
- Trądzik bliznowcowy;
- Trądzik niemowlęcy;
- Trądzik odwrócony;
- Trądzik o gwałtownym przebiegu;
- Trądzik objawowy;
- Trądzik wiosenny; oraz
- Trądzik kosmetyczny.
Trądzik młodzieńczy – to choroba zapalna skóry występująca zarówno u dziewcząt, jak i chłopców znajdujących się w okresie dojrzewania. W przebiegu niniejszego zaburzenia u pacjentów obserwuje się najczęściej wykwity grudkowe oraz zaskórniki. Zmiany te spotykane są zazwyczaj na twarzy, głowie oraz plecach pacjentów. Trądzik młodzieńczy w większości przypadków ustępuje samoistnie wraz z zakończeniem okresu adolescencji.
Trądzik skupiony – to odmiana trądziku charakteryzująca się występowaniem torbieli ropnych, głębokich nacieków oraz licznych zaskórników. Zmiany skórne pojawiające się w przebiegu niniejszego zaburzenia występują nie tylko na twarzy oraz na plecach, ale również na klatce piersiowej, ramionach, brzuchu i pośladkach.
Trądzik ropowiczy – to rzadka odmiana trądziku pospolitego charakteryzująca się występowaniem zmian o nasilonym stanie zapalnym. W przebiegu niniejszej choroby dochodzi do powstania głębokich oraz bolesnych guzków, których gojenie się doprowadza do powstania nieestetycznych blizn wpływających znacząco na samoocenę pacjentów.
Trądzik bliznowcowy – to rodzaj trądziku cechujący się powstawaniem nieestetycznych bliznowców na miejscu wcześniejszych wykwitów. Niniejsze zmiany skórne powszechnie możemy zaobserwować na skórze ramion, karku i dekoltu. Do powstania bliznowców dochodzi w wyniku zaburzenia prawidłowego procesu gojenia.
Trądzik niemowlęcy – to choroba dermatologiczna będąca bezpośrednim następstwem nieodpowiedniej pielęgnacji skóry (wynikającej głównie z nadmiernego wykorzystywania talku). Trądzik niemowlęcy najczęściej możemy zaobserwować w sześciu pierwszych miesiącach życia dziecka. W wyniku niniejszego zaburzenia dochodzi do powstania widocznych na twarzy grudek oraz torbieli ropnych.
Trądzik odwrócony – to choroba zapalna skóry o przewlekłym i nawrotowym przebiegu. Charakterystyczną cechą niniejszego zaburzenia jest obejmowanie obszarów nietypowych dla trądziku pospolitego. U mężczyzn, bolesne wykwity najczęściej możemy zaobserwować w okolicach odbytu, natomiast u kobiet, guzki ropne powszechnie występują w obrębie pach. Niestety ta odmiana trądziku charakteryzuje się powstawaniem nieestetycznych bliznowców, które w pewnym stopniu mogą utrudniać pielęgnację ciała (np. depilację).
Trądzik o gwałtownym przebiegu – to rodzaj zaburzenia dotykający najczęściej chłopców między 13 a 16 rokiem życia. Niniejsza odmiana trądziku charakteryzuje się ciężkim przebiegiem, wykazującym tendencję do powstawania ropni oraz martwicy krwotocznej. Ponadto, oprócz objawów skórnych, pacjentom towarzyszą takie dolegliwości jak: ogólne złe samopoczucie, osłabienie organizmu, wzrost temperatury ciała, bóle mięśni oraz stawów i spadek masy ciała.
Trądzik objawowy – to rodzaj zaburzenia dermatologicznego powstającego na skutek kontaktu z czynnikiem zewnętrznym (na przykład toksyczną substancją). W większości przypadków, objawy niniejszej choroby ustępują w momencie zaprzestania kontaktu z czynnikiem ją wywołującym. Ponadto, trądzik objawowy powstaje u osób zażywających leki sterydowe, które wydzielają się za pośrednictwem gruczołów łojowych, powodując jednocześnie podrażnienie gruczołów skórnych, zaburzenie struktury tkanek i wzmożenie rogowacenia mieszków włosowych oraz produkcji łoju.
Trądzik wiosenny – to specyficzny rodzaj zaburzenia powstającego w wyniku długotrwałej ekspozycji skóry na działanie wysokiej temperatury. Trądzik wiosenny, jak sama nazwa wskazuje, najczęściej występuje w miesiącach wiosennych oraz letnich. Ponadto, objawy niniejszego zaburzenia (w postaci grudek oraz drobnych guzków) możemy spotkać u osób przebywających w klimacie tropikalnym.
Trądzik kosmetyczny – to odmiana trądziku spotykana najczęściej u kobiet, które każdego dnia korzystają z kosmetyków do makijażu twarzy. Wśród produktów zawierających największe ilości sztucznych barwników, wywierających negatywny wpływ na kondycję skóry, możemy wyróżnić: wszelkiego rodzaju pudry, bronzery, róże, rozświetlacze, pomadki oraz cienie do powiek.
4. Trądzik LECZENIE
Leczenie trądziku pospolitego powinno być dostosowane do stopnia zaawansowania choroby, czasu jej trwania oraz wieku pacjenta. W dzisiejszych czasach, mamy do dyspozycji pełen wachlarz metod terapeutycznych, które różnią się między sobą nie tylko sposobem, ale również skutecznością działania. Wśród najpowszechniejszych metod walki z niniejszym problemem możemy wyróżnić:
- Odpowiednią pielęgnację cery trądzikowej;
- Kremy i maści do stosowania miejscowego;
- Doustne środki farmaceutyczne;
- Zabiegi medycyny estetycznej;
- Stosowanie odpowiedniej diety.
Odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej
W przebiegu trądziku pospolitego często mamy do czynienia z nadmierną produkcją sebum, które w bezpośredni sposób doprowadza do powstawania nieestetycznych zmian skórnych. Aby temu zapobiec, należy zachować odpowiednią pielęgnację skóry, przy zastosowaniu delikatnych (nie zawierających alkoholu) środków dermatologicznych. Bardzo ważne jest również przestrzeganie zarówno porannego, jak i wieczornego oczyszczania twarzy przy pomocy specjalnego toniku niepodrażniającego skóry. Osoby, które zmagają się z objawami trądziku pospolitego powinny również unikać: aromatyzowanych kremów do pielęgnacji twarzy, toników zawierających wysokie stężenie alkoholu, gruboziarnistych peelingów oraz szorstkich ręczników. Ponadto, kobiety powinny zrezygnować ze stosowania grubych warstw makijażu, który skutecznie podrażnia skórę i zatyka ujścia mieszków włosowych, zwiększając tym samym ryzyko rozwoju stanu zapalnego.
Kremy i maści do stosowania miejscowego
Leczenie zewnętrzne jest stosowane w przebiegu trądziku o małym lub średnim nasileniu.
Wśród najczęściej stosowanych preparatów możemy wyróżnić:
- Maści zawierające nadtlenek benzoilu (wykazujący działanie przeciwbakteryjne);
- Maści z antybiotykiem (w tym erytromycyna i klindamycyna);
- Preparaty zawierające kwas azelainowy oraz retinoidy.
Nadtlenek benzoilu – jest substancją wykazującą silne działanie przeciwbakteryjne. Wszystko to za sprawą reakcji rozkładu, podczas której wydzielany jest tlen odpowiedzialny za hamowanie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów. Ponadto, preparaty zawierające nadtlenek benzoilu posiadają działanie złuszczające oraz przeciwzapalne, które wpływa bezpośrednio na zmniejszenie widoczności zmian skórnych.
Kwas azelainowy – to preparat o działaniu przeciwbakteryjnym, dzięki któremu możliwe jest zapobieżenie oraz likwidacja przebarwień pozapalnych. Maści zawierające niniejszą substancję przeznaczone są do stosowania punktowego (aplikacja bezpośrednio na zmianę zapalną). W pierwszych tygodniach jego stosowania na twarzy mogą pojawić się nieliczne podrażnienia, w tym pieczenie, rumień oraz świąd skóry.
Retinoidy – to substancje stanowiące naturalną pochodną witaminy A, dzięki której możliwa jest redukcja powstałych zaskórników oraz zahamowanie procesu powstawania nowych zmian skórnych.
Doustne środki farmaceutyczne
Doustne środki farmaceutyczne zalecane są pacjentom wykazującym umiarkowane oraz ciężkie objawy trądziku pospolitego, charakteryzujące się występowaniem bolesnych zmian zapalnych.
Antybiotyki doustne – odpowiedzialne są za hamowanie wzrostu bakterii oraz zmniejszanie oznak stanu zapalnego. Wśród najczęściej stosowanych preparatów możemy wyróżnić:
- Tetracykliny;
- Ertromecynę;
- Sulfonamidy (stosowane w ciężkich postaciach trądziku).
Stosowanie niniejszych leków, mimo iż odpowiedzialne jest za znaczące zmniejszenie oznak trądziku pospolitego, może doprowadzić do wywołania objawów niepożądanych, takich jak: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, przebarwienia szkliwa zębów, zapalenia przełyku, drożdżyca.
Izotretynonina – to innowacyjna substancja, która coraz częściej zastępuje antybiotyki w terapii umiarkowanych oraz ciężkich objawów trądziku. Niniejsza substancja działa między innymi na:
- Zmniejszenie stanu zapalnego skóry;
- Zmniejszenie produkcji sebum;
- Zahamowanie procesu rogowacenia ujść mieszków włosowych; oraz
- Zahamowanie rozwoju baterii i powstawania zaskórników.
Stosowanie niniejszego preparatu może wiązać się jednak z szeregiem skutków ubocznych, wśród których możemy wyróżnić: wysuszenie śluzówki oka, zaczerwienienie oraz znaczące wysuszenie ust, podwyższenie stężenia glukozy i cholesterolu we krwi.
Uwaga! Preparatów zawierających izotretynoninę bezwzględnie nie mogą stosować kobiety znajdujące się w ciąży oraz w okresie karmienia piersią.
Zabiegi medycyny estetycznej
Prężnie rozwijająca się dziecina medycyny estetycznej oraz kosmetologii z roku na rok oferuje swoim pacjentom nowe metody walki z problemem trądziku, wśród najpowszechniejszych z nich możemy wyróżnić:
- Laseroterapię; oraz
- Mikrodermabrazję diamentową;
Laseroterapia – jest niezwykle skuteczna w przypadku leczenia blizn potrądzikowych. Dzięki niej możliwe jest szybkie i trwałe usunięcie przebarwień oraz uzyskanie jednolitego kolorytu skóry. Niniejsza metoda zalecana jest szczególnie tym osobom, które zakończyły już terapię pod opieką dermatologa, a teraz jedynie chcą pozbyć się powstałych w wyniku trądziku blizn.
Mikrodermabrazja diamentowa – zalecana jest pacjentom zmagającym się z bliznami oraz przebarwieniami po trądziku. Dzięki niniejszej metodzie możliwe jest:
- Dokładne oczyszczenie skóry,
- Likwidacja przebarwień,
- Pobudzenie produkcji kolagenu, a tym samym regeneracja skóry, oraz
- Usunięcie martwego naskórka z powierzchni skóry.
5. Trądzik DIETA
Właściwe odżywanie jest jednym z najważniejszych aspektów zdrowego stylu życia. Dzięki zbilansowanym posiłkom dostarczającym do naszego organizmu odpowiednią ilość witamin i minerałów, jesteśmy w stanie uzyskać nie tylko zdrowie i szczupłą sylwetkę, ale również znaczną poprawę wyglądu naszej cery.
Znaczenie diety w przebiegu trądziku pospolitego
Zrównoważony jadłospis, wolny od wysokosłodzonych przekąsek oraz pokarmów typu Fast-food stanowi idealne uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego. Dzięki diecie bogatej w witaminy jesteśmy w stanie zmniejszyć oznaki stanu zapalnego, a ponadto przyspieszyć procesy regeneracyjne skóry.
Jakich produktów należy unikać?
W przebiegu trądziku pospolitego bardzo ważne jest wyeliminowanie z jadłospisu potraw, które charakteryzują się wysokim indeksem glikemicznym. Ponadto, osoby zmagające się z niniejszym zaburzeniem powinny wystrzegać się potraw zawierających wysokie stężenie tłuszczu.
Wśród pokarmów wywierających NEGATYWNY wpływ na stan cery trądzikowej możemy wyróżnić:
- Czekoladę, batony, napoje wysokosłodzone;
- Słone przekąski (w tym orzeszki ziemne oraz czipsy);
- Białe pieczywo oraz ryż;
- Tłuste, czerwone mięso;
- Smalec, słoninę; oraz
- Tłuste sosy (w tym majonez).
Uwaga! Należy również pamiętać, iż negatywny wpływ na wygląd naszej cery wywiera nadmierne spożywanie alkoholu oraz palenie papierosów.
[related-post]
Jakie produkty warto wprowadzić do swojej diety?
Dieta osób zmagających się z problemem trądziku pospolitego powinna być bogata w świeże warzywa i owoce, które dostarczają do naszego organizmu szereg niezbędnych witamin i minerałów. Niezwykłe znaczenie dla regeneracji cery trądzikowej wykazuje witamina A, kwasy omega3 (np. olej z czarnuszki) – odpowiadająca między innymi za normalizację wydzielania łoju, odbudowę skóry oraz utrzymanie jej odpowiedniego nawilżenia.
Wśród pokarmów wywierających POZYTYWNY wpływa na stan cery trądzikowej możemy wyróżnić:
- Świeżą marchew;
- Pomidory;
- Brokuły, szpinak oraz jarmuż;
- Pełnoziarniste pieczywo i makarony;
- Rośliny strączkowe (w tym soczewica oraz soja);
- Pestki dyni;
- Drób oraz wątróbkę.
Uwaga! Ogromne znaczenie dla wyglądu skóry trądzikowej posiada również odpowiednie nawadnianie organizmu. Wskazane jest, aby każdego dnia przyjmować minimum 2 litry wody mineralnej.