Zespół jelita drażliwego, czyli IBS to jedna z najczęstszych dolegliwości dotyczących przewodu pokarmowego. Objawia się jako przewlekły stan trwający co najmniej 12 tygodni, związany z nieregularnością wypróżniania, bólem brzucha i wzdęciami. Chociaż dotykać może aż 20% naszego społeczeństwa, to nadal mówienie o tego typu kłopotach sprawia nam wiele trudności. Niestety czynniki wywołujące chorobę cały czas nie są poznane. Przyczyną tak częstego występowania może być powiązanie z dietą oraz przewlekłym stresem. Jak rozpoznaje się tą jednostkę chorobową? Kiedy zgłosić się do lekarza? Jak wygląda leczenie i jak na przebieg choroby wpływa dieta? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć można w dalszej części artykułu.
Z artykułu dowiesz się:
- czym jest zespół jelita drażliwego,
- co wywołuje dolegliwości,
- jakie objawy są charakterystyczne dla IBS,
- kiedy warto zgłosić się do lekarza,
- jak leczy się IBS.
Zespół jelita drażliwego – co to jest?
Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego o nieznanej etiologii. Objawia się wieloma powszechnymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego. Należą do nich przede wszystkim nieregularność wypróżniania się, bóle brzucha i uczycie wzdęć.
Czynniki wywołujące zespół jelita drażliwego cały czas nie zostały sprecyzowane. Wiadomo jednak, że istnieje ścisłe powiązanie tej jednostki chorobowej z zaburzeniami regulacji osi mózgowo-jelitowej. Schorzenie nie wiąże się natomiast ze zmianami biochemicznymi i organicznymi. Oznacza to, że w jego przebiegu nie biorą udziału żadne drobnoustroje, takie jak bakterie czy wirusy. Nie wyklucza się natomiast prawdopodobieństwa rozwoju IBS jako dolegliwości poinfekcyjnej, po przebyciu infekcyjnej biegunki.
Zespół jelita drażliwego – objawy i przebieg choroby
Do objawów IBS należą:
- biegunka i/lub zaparcia
- uczucie niecałkowitego wypróżniania
- śluz w stolcu
- zgaga, odbijanie
- nudności
- bóle brzucha
- wzdęcia brzucha
- senność
- pogorszenie nastroju
- depresja
Podstawowe objawy zespołu jelita drażliwego dotyczą układu pokarmowego. U chorych występuje biegunka z wodnistym lub śluzowym stolcem. W części przypadków pojawiają się naprzemienne stany biegunek i zaparć. Typowym objawem jest również ból brzucha, najczęściej w dolnej, lewej części podbrzusza. Może mieć on charakter przewlekły lub napadowy. Objawy często nasilają się w sytuacjach stresowych lub po posiłku. Pacjenci najczęściej skarżą się również na wzdęcia brzucha. Do rzadszych dolegliwości należą nudności, zgaga i częste odbijanie.
Zespół jelita drażliwego prawdopodobnie wiąże się z zaburzeniami regulacji nerwowej. Z tego powodu w trakcie przebiegu choroby nierzadko pojawiają się objawy takie jak pogorszenie nastroju, problemy z koncentracją czy senność, a nawet depresja.
Do objawów, które NIE występują w IBS należą krew w stolcu, gorączka, utrata masy ciała i ból brzucha bez powiązania z pozostałymi objawami.
Zespół jelita drażliwego – czy muszę iść do lekarza?
IBS nie jest związany z infekcją i nie ma charakteru wyniszczającego. Niemniej jednak w przypadku pojawienia się dolegliwości należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza. Właściwa terapia w znaczący sposób podniesie komfort życia i pomoże wyeliminować nieprzyjemne dolegliwości. Wizyta u lekarza jest również wskazana ze względu na konieczność wykluczenia innych jednostek chorobowych. Przedstawione objawy, chociaż charakterystyczne dla IBS, nie są specyficzne i mogą dotyczyć również innych schorzeń.
Zespół jelita drażliwego – wizyta u lekarza i rozpoznanie
Diagnoza w kierunku IBS opiera się przede wszystkim na dokładnym wywiadzie lekarskim. Lekarz powinien zadawać szczegółowe pytania dotyczące czasu trwania dolegliwości, ich nasilenia, zmian i charakteru. W celu wyeliminowania przyczyn organicznych (drobnoustrojów) może zlecić badania dodatkowe, takie jak morfologia krwi. Podstawowymi kryteriami rozpoznania zespołu jelita drażliwego są stałe lub nawracające bóle brzucha, które mają związek z wypróżnianiem, zmianą częstości wypróżnień i/lub zmianą wyglądu stolca.
Zespół jelita drażliwego – leczenie i dieta
Leczenie zespołu jelita drażliwego należy rozpocząć od dokładnej analizy diety. W celu poprawy czynności przewodu pokarmowego należy wprowadzić do diety więcej produktów stanowiących źródło błonnika rozpuszczalnego. Są to owoce i warzywa (szczególnie jabłka, maliny, cytrusy, pietruszka, marchew), siemię lniane, babka płesznik, owies, jęczmień i orzechy. Jednocześnie należy unikać produktów przyczyniających się do powstawania wzdęć. Należą do nich przede wszystkim rośliny strączkowe, kapusta, kalafior, brukselka itd. Zaleca się unikanie szybko fermentujących składników, czyli sacharozy i fruktozy. Niewskazane są także kawa i alkohol. U niektórych chorych korzystne może być stosowanie przez kilka tygodni diety FODMAP.
W zespole jelita drażliwego stosuje się również leczenie farmakologiczne. Lekarz zleca, w zależności od charakteru dolegliwości, środki przeciwbiegunkowe lub na zaparcia. Jeśli problemy związane z obniżeniem nastroju lub nawet depresją są bardzo nasilone, konieczne może być również wprowadzenie leków związanych z tymi dolegliwościami.
Zespół jelita drażliwego – podsumowanie
Zespół jelita drażliwego, IBS, to częsta obecnie choroba o łagodnym, ale uciążliwym i długim przebiegu. W przypadku wystąpienia objawów warto zdecydować się na wizytę u lekarza. Odpowiednia modyfikacja diety i ewentualne preparaty farmakologiczne są niezbędne do wyeliminowania dolegliwości.