Depresja wszystko co powinieneś o niej wiedzieć.

Depresja moża powodować obniżenie nastroju, nadmierną senność, a nawet nieuzasadnione odczuwanie lęku.  Jakie są jej najczęstsze przyczyny i jak sobie z nią radzić? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Depresja spis treści:

    1. Definicja.
    2. Częstość występowania.
    3. Objawy i obraz kliniczny.
    4. Rodzaje.
    5. Przyczyny.
    6. Diagnoza i rozpoznanie.
    7. Jak leczyć.
    8. Walka z depresją.

Depresja (inaczej zaburzenia depresyjne) jest obecnie jedną z najczęściej diagnozowanych chorób na świecie. Również w Polsce z roku na rok przybywa coraz więcej osób zmagających się z objawami niniejszego zaburzenia. Stresujący tryb życia, niepowodzenia w życiu prywatnym i zawodowym, a nawet niedobór witaminy D – wszystko to może stanowić przyczynę zaburzeń depresyjnych. Jednakże, czy zdajemy sobie sprawę z zagrożeń jakie może nieść ze sobą depresja? Jakie są jej objawy i do kogo powinniśmy zgłosić się o pomoc?  

Depresja DEFINICJA

depresja

Ze względu na swoją złożoność oraz szeroki kontekst społeczno-kulturowy, depresja posiada kilka definicji, dzięki którym jesteśmy w stanie dostrzec zasięg jej oddziaływania na różnych poziomach naszego życia.

[related-post]

Depresja w ujęciu potocznym. W języku polskim termin „depresji” często stosowany jest w mowie potocznej i służy określeniu szczególnych stanów psychicznych jednostki, na przykład smutku, przygnębienia oraz złego samopoczucia.

Depresja w ujęciu medycznym. Według psychiatrów terminem „depresji” możemy określić szczególny rodzaj zaburzeń nastroju oraz emocji, mieszczących się w ramach jednostki chorobowej o określonych kryteriach stanowiących podstawę rozpoznania niniejszego zaburzenia.

Depresja w świetle definicji PWN. Depresja to zespół specyficznych zaburzeń psychicznych, na które składają się: odczuwanie długotrwałego lęku, depresyjny nastrój, nasilone zahamowania oraz niepokój psychiczny.

Depresja według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia). Mianem depresji możemy określić zaburzenie psychiczne charakteryzujące się: obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań, niemożnością odczuwania przyjemności, nieuzasadnionym poczuciem winy oraz ogólnym złym samopoczuciem.

Depresja w ujęciu Profesora A. Kępińskiego. Zadaniem cenionego psychiatry Antoniego Kępińskiego, depresja jest szczególnym stanem cierpienia, w czasie którego jednostka zmaga się z ciężarem swojej przeszłości, teraźniejszości oraz przyszłości od której nie może znaleźć ucieczki. Ponadto, w czasie trwania niniejszej choroby, pacjent odczuwa nieustępliwe wrażenie beznadziejności i bezsensowności życia, poczucie winy i nieuzasadnione poczucie lęku przed nadchodzącą katastrofą.

Depresja CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

W świetle najnowszych ustaleń Światowej Organizacji Zdrowia, depresja zajmuje czwarte miejsce wśród najczęściej występujących chorób przyczyniających się do niepełnosprawności pacjenta. Według niektórych badań, objawy depresji (w pewnym momencie życia) możemy rozpoznać aż u co szóstej osoby na świecie. Każdego roku, zaburzenia depresyjne dotykają około 6 – 10% populacji, w tym w znacznej przewadze kobiet, u których coraz częściej stwierdza się depresje poporodową (10 – 30% przypadków).

Najnowsze dane statystyczne dowodzą również, że z problemem depresji coraz częściej zmagają się także dzieci w wieku szkolnym, u których zdefiniowanie objawów niniejszego zaburzenia jest bardzo trudne, ze względu na zmiany w zachowaniu, które są naturalnym następstwem procesu dojrzewania oraz zaburzeń hormonalnych.

W Polsce występowanie zaburzeń depresyjnych diagnozuje się u ponad 1 mln pacjentów, którzy z różnych przyczyn zgłaszają się do gabinetu psychologa lub psychiatry. Jednakże, niniejsza liczba nie jest w stanie oddać faktycznej wartości osób zmagających się z problemem depresji. Dzieję się tak, dlatego że nadal większość osób wstydzi się konsultacji specjalistycznych i jednocześnie trudno jest im przyznać się do zaburzeń psychicznych, które w niektórych społecznościach mogą stanowić przyczynę stygmatyzacji jednostki.

W globalnej populacji, najwięcej przypadków depresji rozpoznaje się w:

  • Rejonie Ameryki Północnej (około 8%);
  • Europie, zwłaszcza w rejonie Europy Północnej (około 6%).

Najniższy odsetek osób zmagających się z problemem zaburzeń depresyjnych znajdziemy w regionie Basenu Śródziemnomorskiego (około 3%). Przyczynę niniejszego stanu rzeczy może stanowić fakt, iż w niniejszym regionie przez większość roku panuje słoneczne pogoda, a tryb życia tamtejszych mieszkańców jest znacznie mniej stresogenny, niż w przypadku Europejczyków i obywateli Stanów Zjednoczonych.

Depresja OBJAWY I OBRAZ KLINICZNY

Towarzyszące nam uczucie smutku oraz znaczące obniżenie nastroju nie zawsze musi być zwiastunem depresji. Obecność niniejszego zaburzenia możemy jednak stwierdzić na podstawie występowania konkretnych objawów ujętych w ogólnoświatowym systemie klasyfikacji chorób.

Rozpoznanie depresji według kryteriów ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych).

W celu rozpoznania epizodu depresyjnego, pacjent musi wykazywać co najmniej przez okres dwóch tygodni, przynajmniej dwa z trzech podanych niżej objawów:

  • Anhedonię, czyli nieuzasadnioną utratę zainteresowań oraz zdolności do odczuwania radości);
  • Ogólne obniżenie nastroju (smutek, przygnębienie);
  • Zmniejszenie zasobów energetycznych skutkujące wzmożoną męczliwością oraz ograniczeniem aktywności fizycznej.

Ponadto, pacjent musi wykazywać przynajmniej dwa lub więcej z poniższych objawów:

  • Obniżenie samooceny i wiary w siebie;
  • Znaczne osłabienie koncentracji oraz uwagi;
  • Odczuwanie nieuzasadnionego poczucia winy oraz niskiej wartości;
  • Pesymistyczne nastawienie oraz widzenie przyszłości w czarnych barwach;
  • Myśli i czyny o charakterze samobójczym;
  • Zaburzenia snu, w tym nadmierną senność lub bezsenność;
  • Zaburzenia apetytu, w tym wzmożony apetyt lub jego brak.

Rozpoznanie depresji według kryteriów DSM-5 (Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego)

W celu rozpoznania epizodu depresji dużej według ustaleń DSM-5, pacjent musi spełniać następujące kryteria:

  1. W okresie nie krótszym niż dwa tygodnie, u pacjenta rozpoznano co najmniej 5 lub więcej z poniżej wymienionych objawów:
  • Obniżenie nastroju utrzymujące się przez większość dnia lub przez cały czas (w przypadku dzieci/młodzieży może występować nastrój drażliwy);
  • Anhedonię, czyli znaczące zubożenie zainteresowań oraz utratę zdolności do odczuwania przyjemności;
  • Znaczące zmniejszenie lub zwiększenie masy ciała (stanowiącej przyrost lub spadek przekraczający 5% dotychczasowej masy ciała w ciągu miesiąca) lub zaburzenia apetytu, w tym nadmierny apetyt lub jego brak;
  • Zaburzenia snu, w tym niemal codzienna bezsenność lub nadmierna senność;
  • Codzienne lub niemal codzienne, nienaturalne spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe, które jest dostrzegane przez inne osoby z otoczenia pacjenta;
  • Codzienna lub niemal codzienna nadmierna męczliwość lub utrata energii;
  • Nadmierne i nieuzasadnione poczucie winy oraz przeświadczenie o swojej niskiej wartości;
  • Codzienne lub niemal codzienne, znaczące zmniejszenie zdolności do koncentracji pacjenta oraz zmniejszenie jego zdolności do podejmowania decyzji.
  • Nawracające i uporczywe myśli o śmierci (niewywołane lękiem przed śmiercią) oraz nawracające myśli samobójcze i próby samobójcze.
  1. Wszystkie występujące u pacjenta objawy stanowią przyczynę klinicznie istotnego cierpienia lub znacznego upośledzenia funkcjonowania pacjenta w świecie społecznym, zawodowym lub na innych obszarach jego funkcjonowania.
  2. Występowanie niniejszego epizodu nie jest związane z działaniem jakichkolwiek środków chemicznych i nie przypisuje się go do objawów innych zaburzeń o podłożu somatycznym.
  3. Występowanie wskazanych wyżej objawów nie jest związane z obecnością innych zaburzeń psychicznych, w tym: zaburzeń schizoafektywnych, schizofrenii, zaburzeń urojeniowych lub innych zaburzeń ze spektrum chorób psychotycznych.
  4. U pacjenta nigdy nie rozpoznano (nawet pojedynczych) epizodów manii lub hipomanii.  

Depresja – objawy afektywne/emocjonalne

Wśród najpowszechniejszych emocjonalnych objawów depresji możemy wyróżnić długotrwale (przekraczające okres 2 tygodni) utrzymujące się uczucie smutku i przygnębienia. Ponadto, chory może zmagać się z nadmierną wrażliwością oraz wzmożoną płaczliwością. Jednakże, najbardziej charakterystycznym objawem emocjonalnym w przebiegu depresji jest anhedonia, czyli całkowita utrata odczuwania radości. W wyniku niniejszego stanu, chorzy często rezygnują z wszelkich rozrywek, porzucają swoje zainteresowania i zaniedbują kontakty z bliskimi. W niektórych przypadkach anhedonia może również doprowadzić do zaniedbania podstawowych obowiązków domowych, a nawet higieny osobistej. Depresja to również stan, w którym człowiek przejawia pesymistyczne nastawienie do otaczającego go świata oraz przyszłości, nie widząc przy tym szans na pokonanie choroby. Ponadto, w znacznej większości przypadków, chory zmaga się z nieuzasadnionym poczuciem winy, utratą wiary we własne możliwości oraz lękiem, który wywoływać może pewne objawy somatyczne, takie jak drżenie rąk, ból w okolicy klatki piersiowej i brzucha. Zdarzają się również przypadki, w których towarzyszące choremu poczucie lęku może nasilać się do tego stopnia, iż przyczyni się do wywołania ataku paniki.

Objawy behawioralne/związane z zachowaniem

Wśród typowych objawów depresji wpływających bezpośrednio na zachowanie chorego, dostrzec możemy znaczące zaburzenia aktywności, w tym nadaktywność oraz częściej spotykane spowolnienie ruchowe. Ponadto, w przebiegu depresji chory może wykazywać pewne działania o charakterze destruktywnym, impulsywnym, kompulsywnym, a nawet agresywnym. W czasie trwania niniejszego zaburzenie może również dojść do całkowitej zmiany systemu wartości chorego.

Wśród przejawów pobudzenia psychoruchowego w przebiegu depresji możemy wyróżnić:

  • Nadmierną, niespokojną gestykulację,
  • Niemożność pozostawania w miejscu;
  • Nerwowe kręcenie się.

Powyższe objawy nie występują często, zdarzają się one jednak w przypadku osób o nasilonym poczuciu lęku.

Wśród przejawów spowolnienia psychoruchowego w przebiegu depresji możemy natomiast wyróżnić:

  • Znaczące spowolnienie ruchów;
  • Niemożność podniesienia się z łóżka;
  • Znaczące ściszenie mowy i nadanie jej monotonnego charakteru;
  • Widoczną niedbałość w mowie (wypowiadanie małej ilości słów, robienie długich pauz między kolejnymi zdaniami).

Pacjenci przejawiający powyższe objawy są najczęściej trudnymi rozmówcami, nie podejmują inicjatywy i nie nawiązują kontaktu wzrokowego.

Objawy poznawcze

Depresja w znacznym stopniu może również wpłynąć na sprawność intelektualną chorego. Niniejsze zmiany możemy zaobserwować na podstawie obniżonej koncentracji, problemów z pamięcią, spowolnienia myślenia oraz tempa wypowiedzi.

Wśród charakterystycznych objawów poznawczych depresji możemy wyróżnić:

  • Negatywne oczekiwania;
  • Obniżoną samoocenę;
  • Negatywną interpretację doświadczeń oraz wizję przyszłości.

Chorzy zmagający się z problemem depresji cechują się również negatywnym nastawieniem wobec siebie oraz swoich bliskich, które często doprowadza do poczucia bezsensowności i beznadziejności życia. Myślenie chorego przepełnione jest samokrytyką, które w rzadkich przypadkach może doprowadzić do rozwoju urojeń oraz omamów (wzrokowych, słuchowych i dotykowych).

Objawy somatyczne/dotyczące ciała

Do najbardziej charakterystycznych objawów depresji możemy zaliczyć zaburzenia rytmu dobowego, wśród których dominują:

  • Bezsenność;
  • Wczesne budzenie;
  • Nadmierna senność.

Wśród innych objawów somatycznych związanych z przebiegiem depresji wyróżnić możemy zaburzenia apetytu, w tym brak apetytu lub jego wzmożenie oraz znaczące obniżenie libido lub całkowitą utratę zainteresowania sferą seksualną. Ponadto, w trakcie trwania zaburzeń depresyjnych, chory może skarżyć się na szereg dolegliwości bólowych, takich jak: bóle pleców, karku, mięśni i stawów, bole głowy, szczęki i oczodołów, bóle brzucha oraz kołatania serca i liczne zaparcia. W przypadku kobiet, niniejsza choroba może również stanowić przyczynę zaburzeń miesiączkowania.

Objawy depresji sprzężone z występowaniem innych chorób o podłożu somatycznym

Objawy depresji często mogą być sprzężone z występowaniem innych zaburzeń o podłożu somatycznym. Ponadto, charakterystyczne objawy depresji mogą zostać wywołane za pośrednictwem stosowania niektórych leków. Wśród najczęstszych chorób odpowiedzialnych za wywoływanie objawów zaburzeń depresyjnych możemy wyróżnić:

  • Choroby wątroby oraz nerek;
  • Choroby układowe, w tym toczeń;
  • Choroby zakaźne, takie jak AIDS, WZW, mononukleozę, gruźlicę, kiłę;
  • Niedobory witamin, w tym witaminy D
  • Liczne zaburzenie hormonalne oraz choroby tarczycy (w tym choroba Hashimoto);
  • Zatrucie ołowiem lub tlenem.

Jednakże, za wywoływanie objawów depresji odpowiedzialne są również liczne zaburzenia OUN (ośrodkowego układu nerwowego), wśród których możemy wyróżnić:

  • Chorobę Alzheimera;
  • Chorobę Parkinsona;
  • Stwardnienie rozsiane;
  • Pląsawicę Huntingtona.

Ponadto, objawy depresji mogą również towarzyszyć licznym chorobom nowotworowym oraz zaburzeniom ze strony układu krwionośnego.

Depresja RODZAJE

Ze względu na zróżnicowany charakter oraz różne przyczyny niniejszej choroby, depresję możemy podzielić na kilka rodzajów.

Depresja pochodzenia endogennego (wywołana czynnikami wewnętrznymi)

Depresja endogenna, nazywana również depresją właściwą oraz chorobą afektywną jednobiegunową, jest zaburzeniem charakteryzującym się wewnętrznymi zaburzeniami czynności mózgu o różnym podłożu. Za wywołanie objawów w niniejszej postaci depresji odpowiedzialne są zazwyczaj nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu hormonalnego lub OUN. W większości przypadków depresja endogenna dotyka osoby, które ukończyły już 40 rok życia. Niniejsza choroba trwa zazwyczaj przez 6 miesięcy i wpływa znacząco nie tylko na nastrój, ale również funkcjonowanie pacjenta. Wśród charakterystycznych objawów depresji endogennej wyróżnić możemy:

  • Obniżenie nastroju;
  • Nieuzasadnione poczucie lęku;
  • Zaburzenia rytmu dobowego;
  • Zahamowanie psychoruchowe;
  • Poczucie winy oraz przeświadczenie o swojej niskiej wartości;
  • Myśli oraz próby samobójcze.

Niniejszy rodzaj depresji wymaga podjęcia niezwłocznego leczenia, a w niektórych przypadkach nawet hospitalizacji.

Depresja pochodzenia egzogennego (wywołana czynnikami zewnętrznymi)

Depresja egzogenna to rodzaj zaburzenia wywołanego za pośrednictwem znaczących czynników zewnętrznych, takich jak strata bliskiej osoby, traumatyczny wypadek lub wiadomość o poważnej chorobie. Objawy depresji egzogennej są następstwem niniejszych wydarzeń i występują one najczęściej u osób, które do tej pory charakteryzowały się niestabilnością emocjonalną, nadwrażliwością oraz wycofaniem społecznym. Do wywołania objawów niniejszej choroby może również przyczynić się traumatyczne przeżycie z przeszłości, na przykład trudne dzieciństwo. Objawy, które najczęściej możemy zaobserwować w przypadku niniejszej odmiany depresji są zazwyczaj bardzo złożone i przypominać nam mogą symptomy obecne w przebiegu depresji endogennej. Niemniej jednak, w przebiegu niniejszej choroby u pacjenta możemy zaobserwować takie objawy jak:

  • Obniżenie nastroju wraz z towarzyszącą mu nadmierną płaczliwością;
  • Zaburzenia rytmu dobowego lub zaburzenia apetytu;
  • Zniekształcenia myślenia, w tym myślenie dychotomiczne oraz przeświadczenie o beznadziejności swoje sytuacji i braku szans na jej poprawę.

W przebiegu niniejszej odmiany depresji, pacjentom zaleca się poddanie regularnej terapii pod okiem wykwalifikowanego psychologa lub terapeuty.

Depresja dwubiegunowa

Depresja dwubiegunowa (choroba afektywna dwubiegunowa) do niedawna nazywana była również psychozą maniakalno-depresyjną oraz cyklofrenią. Niniejsze zaburzenie jest szczególnym rodzajem depresji charakteryzującym się naprzemiennym występowaniem epizodów manii oraz depresji.

Podczas epizodu manii u pacjenta możemy rozpoznać takie objawy jak:

  • Nieuzasadnione i nadmierne poczucie radości, zazwyczaj nieadekwatne względem aktualnej sytuacji, w której znajduje się chory;
  • Wzmożona drażliwość/nerwowość oraz przejawianie zachowań agresywnych, które do tej pory nie były charakterystyczne dla danej jednostki;
  • Wzmożona aktywność i nadpobudliwość psychoruchowa;
  • Odczuwanie tak zwanej gonitwy myśli, podczas której chory nie jest w stanie wypowiedzieć wszystkich słów, które ma na myśli. W wyniku niniejszego zjawiska, mowa chorego staje się chaotyczna i trudna do zrozumienia;
  • Impulsywność oraz nieprzemyślane podejmowanie decyzji i zachowań ryzykownych (takich jak nawiązywanie przypadkowych relacji seksualnych, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia niniejszej osoby).

Podczas epizodu depresji, pacjent przejawia charakterystyczne dla niniejszego stanu objawy, takie jak: obniżenie nastroju, utrata zdolności do koncentracji i zaburzenia pamięci oraz chęć wycofania się ze wszystkich sfer życia społecznego.  

Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga niezwłocznej konsultacji specjalistycznej oraz podjęcia natychmiastowego leczenia.

Depresja sezonowa

Za główną przyczynę depresji sezonowej uznaje się niedobór światła słonecznego, który jest szczególnie odczuwany w okresie jesienno-zimowym. Jednakże, jednoznaczne przyczyny niniejszego zaburzenia nie zostały jeszcze do końca poznane. Symptomy depresji sezonowej utrzymują się zazwyczaj przez 6 miesięcy. W okresie letnim pacjenci natomiast powracają do swojego naturalnego stanu psychicznego. W leczeniu niniejszej choroby najbardziej skuteczna okazuje się być terapia światłem oraz kolorami. Ponadto, chorym zaleca się przestrzeganie określonych wskazań dietetycznych oraz zasad zdrowego trybu życia. Niniejszy rodzaj depresji nie wymaga zastosowania farmakoterapii. Niemniej jednak, w przypadku rozpoznania u siebie podobnych objawów należy zasięgnąć profesjonalnej konsultacji w gabinecie psychiatry lub psychologa. Zdarza się, iż symptomy depresji sezonowej mogą mylone być z objawami choroby afektywnej dwubiegunowej.

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa (znana również jako baby blues) to szczególny rodzaj zaburzenia charakteryzujący się występowaniem objawów ze spektrum depresji w czasie 3 miesięcy od momentu urodzenia dziecka. Niniejszy epizod może utrzymywać się zazwyczaj przez 2 do 6 miesięcy, a wśród jego charakterystycznych objawów możemy wyróżnić:

  • Natrętne myśli oraz przeświadczenie o byciu niedostatecznie dobrą matką;
  • Ciągły strach i obawy o zdrowie dziecka;
  • Odczuwanie lęku związanego z opieką nad dzieckiem;
  • Utrata zainteresowania sferą życia seksualnego oraz możliwa utrata pokarmu.

Oprócz powyższych objawów, kobiety odczuwają również charakterystyczne dla depresji symptomy, w tym: poczucie smutku, nadmiernego zmęczenia oraz utratę apetytu lub jego nadmiar.

Wśród czynników zwiększających ryzyko występowania objawów depresji poporodowej możemy wyróżnić:

  • Wcześniejsze zaburzenia depresyjne lub przejawianie skłonności do obniżonego nastroju w przeszłości;
  • Stratę bliskiej osoby;
  • Urodzenie dziecka z poważną chorobą lub wadą rozwojową;
  • Brak wsparcia ze strony najbliższych/samotne macierzyństwo;
  • Kłopoty finansowe; oraz
  • Młody wiek i brak doświadczenia.

W procesie leczenia niniejszego zaburzenia, niezmiernie istotna może okazać się pomoc ze strony doświadczonego psychologa lub grupy terapeutycznej.

Depresja maskowana

Wśród wielu rodzajów zaburzeń depresyjnych, możemy również wyróżnić depresję maskowaną, nazywaną inaczej depresją atypową. Wszystko to za sprawą nietypowych dla epizodu depresyjnego objawów. Zamiast znaczących zmian w zachowaniu, chory odczuwa zróżnicowane dolegliwości bólowe, które na myśl mogą przywodzić nam obraz swoistych zaburzeń somatycznych. Wśród najczęściej odczuwanych symptomów zaobserwować możemy:

  • Częste bóle oraz zawroty głowy;
  • Bóle brzucha i nudności;
  • Świąd i zaczerwienienie skóry;
  • Odczuwanie dolegliwości bólowych zlokalizowanych w klatce piersiowej, w tym kołatania serca.

Niniejszy rodzaj depresji jest bardzo trudny do zdiagnozowania i wymaga zazwyczaj przeprowadzenia licznych badań diagnostycznych mających na celu wykluczenie innych chorób o podłożu somatycznym.

Dystymia (depresja nerwicowa)

Depresja nerwicowa, nazywana również dystymią, jest przewlekłą postacią zaburzeń depresyjnych, której epizod może utrzymywać się nawet przez kilka lat (co najmniej 2 lata). Największą liczbę zachorowań odnotowuje się u osób między 20 a 30 rokiem życia. Mimo, iż objawy w przebiegu dystymii łagodniejsze są od tych, które zaobserwować możemy u osób zmagających się z problemem depresji endogennej, niniejsza choroba w znacznym stopniu wpływa na funkcjonowanie pacjenta, przyczyniając się jednocześnie do stopniowego zmniejszenia jego udziału w życiu społecznym. Wśród charakterystycznych objawów niniejszego zaburzenia wyróżnić możemy:

  • Obniżenie nastroju, które za względu na długi czas trwania przypisywane jest cechom osobowości chorego;
  • Zaburzenia snu oraz apetytu;
  • Zaniżona samoocena;
  • Nadmierne zmęczenie; oraz
  • Zmniejszenie zdolności pacjenta do utrzymywania uwagi i magazynowania informacji.

Chociaż jednoznaczne przyczyny niniejszego zaburzenia nie zostały jeszcze poznane, za czynniki zwiększające ryzyko jego wystąpienia uznaje się:

  • Czynniki biologiczne, w tym uwarunkowania genetyczne;
  • Urazy oraz traumy z przeszłości dotyczące najczęściej poczucia bezpieczeństwa chorego, zaspokajania jego potrzeb i możliwości realizacji w okresie dzieciństwa.

Niniejszy rodzaj depresji wymaga zastosowania odpowiednich metod terapeutycznych, w tym często farmakoterapii obejmującej stosowanie leków z grupy SRI (inhibitorów zwrotnych serotoniny).

Depresja PRZYCZYNY

Istnieje wiele modeli naukowych odpowiedzialnych za wyjaśnienie mechanizmu powstawania zaburzeń depresyjnych u danej jednostki. Wśród najpopularniejszych z nich możemy wyróżnić:

  • Model Biologiczny;
  • Model Poznawczo-Behawioralny; oraz
  • Model Psychoanalityczny.

Przyczyny depresji według modelu biologicznego

Zgodnie z modelem biologicznym, za jedną z głównych przyczyn depresji powinniśmy uznać uwarunkowania genetyczne. Potwierdzeniem niniejszej tezy mają być badania naukowe przeprowadzane na parach bliźniąt, u których stwierdzono sprzężenie związane z dziedziczeniem skłonności do występowania zaburzeń depresyjnych. Jednakże, za najbardziej zależną od genów odmianę depresji uznaje się chorobę afektywną dwubiegunową, której obecność w rodzinie znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia objawów u danego pacjenta.

Wśród innych teorii wyjaśniających modelu biologicznego znaleźć możemy również przyczyny związane ze zmianą gospodarki chemicznej organizmu pacjenta. Zaburzenia te w większości przypadków dotyczą trzech głównych neuroprzekaźników:

  • Serotoniny;
  • Noradrenaliny; oraz
  • Dopaminy.

Ponadto, według licznych badań naukowych, przyczynę zaburzeń depresyjnych stanowić mogą nieprawidłowości w budowie danych struktur mózgowych. Potwierdzenie niniejszej teorii może stanowić fakt, iż u osób zmagających się z problemem depresji zauważono znaczące zmniejszenie hipokampu. Innymi obszarami mózgu, których zaburzone funkcjonowanie może przyczynić się do wywołania objawów depresji endogennej, są: płat czołowy lewej półkuli oraz pień mózgu.

Nie bez znaczenia dla rozwoju niniejszej choroby są również liczne zaburzenia hormonalne. Na podstawie aktualnej wiedzy śmiało można stwierdzić, iż występowanie depresji sprzężone jest z niedoborem tyroksyny (stwierdzanej zazwyczaj u osób zmagających się z problemem niedoczynności tarczycy). Ponadto, zaburzenia depresyjne mogą być wywołane:

  • Niedoborem testosteronu u mężczyzn (wywołanym najczęściej chorobami jąder);
  • Niedoborem lub nadmiarem estrogenu u kobiet związanym z menopauzą lub okresem okołoporodowym.

Epizod depresyjny wywołany zmianami hormonalnymi znika najczęściej wraz z podaniem leków mających na celu przywrócenie optymalnej gospodarki hormonalnej.

Przyczyny depresji według modelu poznawczo-behawioralnego

W świetle modelu poznawczo-behawioralnego opartego na koncepcji poznawczej A. T. Becka, zaburzenia depresyjne stanowią konsekwencję naszych błędnych przekonań oraz schematów. Zdaniem niniejszego terapeuty, emocje stanowią wynik tego, w jaki sposób i co myślimy. W świetle jego teorii, to nie same zdarzenia przyczyniają się do wywoływania objawów depresji, a raczej nasze przekonania oraz interpretacje dotyczące niniejszych wydarzeń.  W zależności od tego jakie mamy myśli oraz przekonania (bez względu na ich obiektywną trafność), odpowiedzią są nasze emocje, które w efekcie mogą doprowadzić do wywołania objawów depresji.

Ponadto, czynnikami wpływającymi na powstawanie niniejszych zaburzeń są doświadczenia oraz ich negatywna interpretacja, doprowadzająca do wykształcenia nieracjonalnych schematów myślowych. Wśród najbardziej charakterystycznych zniekształceń poznawczych wyróżnić możemy:

  • Myślenie dychotomiczne (czarno-białe);
  • Negatywną interpretację zdarzeń;
  • Obwinianie siebie oraz negatywną ocenę swoich zachowań;
  • Generalizowanie i wyolbrzymianie znaczenia pewnych zdarzeń;
  • Personalizację wszelkich doświadczeń.

W efekcie powyższych zniekształceń dochodzi do obniżenia samooceny pacjenta oraz utraty jego wiary we własne możliwości i zmianę istniejącego stanu rzeczy.

Przyczyny depresji według modelu psychoanalitycznego

Według modelu psychoanalitycznego, za powstawanie zaburzeń depresyjnych odpowiedzialne są nierozwiązane konflikty z przeszłości (najczęściej z okresu dzieciństwa).

Zdaniem Z. Freuda, depresja jest wynikiem skierowania całej swojej agresji do wewnątrz, w efekcie czego dochodzi do obniżenia samooceny pacjenta, jego licznych oskarżeń wobec siebie, a nawet myśli samobójczych. Przyczynę niniejszego stanu rzeczy może stanowić fakt, iż osoba zmagająca się z problemem depresji w okresie dzieciństwa doznała silnego rozczarowania związanego z niewłaściwym skierowaniem uczuć wobec drugiej osoby (najczęściej w postaci matki lub ojca). W konsekwencji niniejszych zdarzeń, chory identyfikuje się z utraconym obiektem i włącza do wnętrza struktury swojej osobowości. Ponadto, złość odczuwana w związku ze straceniem danego obiektu zostaje skierowana do siebie. Dlatego też, kolejne doświadczenia odrzucenia oraz straty bliskich osób reaktywują u chorego te same uczucia, które związane były ze stratą pierwotnego obiektu.

Według teorii relacji z obiektem, opracowanej przez znaną psychoanalityk M. Klein, to pierwszy rok z życia dziecka i jego relacja z matką stanowi o tym, czy będzie ono wykazywało skłonności do występowania zaburzeń depresyjnych w przyszłości. Zdaniem M. Klein, w czasie pierwszych 12 miesięcy życia każdy z nas przechodzi przez okres szczególnie silnego przeżywania złości – stanowiącej reakcję na frustracje wywołaną kontaktem z matką oraz strachu – stanowiącego reakcję na gniew (pozycję depresyjną). Jeżeli w niniejszym czasie jednostka doświadczała w kontakcie z matką przewagi uczuć strachu i gniewu względem uczuć miłości, w przyszłości wykazywać ona będzie patologiczne sposoby rozwiązywania pozycji depresyjnej (gniewu).

Istnieją również inne teorie z nurtu psychoanalizy, które zakładają, iż istnieje typ osobowości depresyjnej, do której wykształcenia dochodzi jeszcze w okresie dzieciństwa. Niniejszy typ osobowości cechuje się:

  • Nadmiernym poleganiem na zewnętrznych źródłach swojej samooceny;
  • Nadmiernym poszukiwaniem gratyfikacji ze strony otoczenia; oraz
  • Uporczywym poszukiwaniem pochwały własnych działań.

Natomiast zdaniem E. Bibringa, depresja jest wynikiem bezradności w osiąganiu założonych przez siebie celów. Jednakże, cele te są często nierealistyczne i świadczą o nadmiernych aspiracjach danej jednostki oraz jej nierealnych oczekiwań względem siebie.

Depresja DIAGNOZA I ROZPOZNANIE

Depresja to specyficzne zaburzenie, którego objawy nie pozwalają nam na jednoznaczne postawienie diagnozy. Dlatego też, o rozpoznaniu niniejszych zaburzeń najczęściej decyduje szereg badań wykonanych pod okiem wykwalifikowanego specjalisty psychiatry lub psychologa. Wśród najpowszechniejszych metod diagnostycznych przyczyniających się do rozpoznania depresji możemy wyróżnić:

  • Wywiad;
  • Badanie przedmiotowe;
  • Skale przesiewowe (testy); oraz
  • Badania dodatkowe (mające na celu wykluczenie innych chorób o podłożu somatycznym)

Wywiad

Wywiad stanowi jedną z pierwszych form diagnostycznych służących rozpoznaniu zaburzeń depresyjnych u danego pacjenta. Niniejsza procedura trwa zazwyczaj od 45 do 60 minut i składa się z kilku następujących po sobie etapów.

Wywiad najczęściej rozpoczyna się od nawiązania kontaktu lekarza z pacjentem. Wówczas, psychiatra/psycholog zadaje swoim pacjentom ogólne pytania, które mają za zadanie wzbudzić zaufanie i poczucie ich bezpieczeństwa. Od tego momentu rozpoczyna się również obserwacja zachowań pacjenta (tempa jego wypowiedzi oraz wykonywanych ruchów). Dalej, specjalista przechodzi do zadawania pytań otwartych, dzięki którym pacjent przy pomocy własnych słów jest w stanie opisać towarzyszący mu stan, na podstawie którego psychiatra/psycholog jest w stanie postawić hipotezę dotyczącą występowania zaburzeń depresyjnych. Kolejnym etapem wywiadu jest zadawanie pytań zamkniętych, które mają za zadanie doprecyzować wypowiedzi pacjenta (najczęściej te związane z objawami choroby). Informacje, które lekarz powinien otrzymać od pacjenta w trakcie wywiadu to między innymi:

  • Ogólny opis stanu pacjenta oraz towarzyszących mu objawów;
  • Czas trwania niniejszych objawów;
  • Występowanie chorób psychicznych w historii rodziny pacjenta;
  • Obecność innych zaburzeń psychicznych lub somatycznych, mogących stanowić przyczynę objawów depresyjnych u danego pacjenta;
  • Informacje na temat życia pacjenta, jego relacji rodzinnych, miłosnych i zawodowych; oraz
  • Informacje dotyczące stosowanych leków i prowadzonego trybu życia.

Na podstawie niniejszego badania, psychiatra/psycholog jest w stanie postawić wstępną diagnozę oraz zalecić pierwsze działania terapeutyczne mające na celu poprawę stanu pacjenta.

Badanie przedmiotowe

Na podstawie badania przedmiotowego, specjalista jest w stanie dostrzec charakterystyczne zmiany w zachowaniu pacjenta, dotyczące między innymi jego mowy oraz wyglądu.

Wśród charakterystycznych objawów związanych z zachowaniem pacjenta podczas wizyty możemy wyróżnić:

  • Unikanie kontaktu wzrokowego;
  • Pochyloną postawę ciała;
  • Zubożenie gestykulacji i spowolnienie ruchów; oraz
  • (rzadziej) cechy stanowiące o niedostatecznym poziomie higieny pacjenta.

Wśród charakterystycznych objawów związanych z mową pacjenta możemy wyróżnić:

  • Znaczące ściszenie głosu;
  • Spowolnienie tempa wypowiedzi;
  • Zubożenie wypowiedzi;
  • Brak spontaniczności w rozmowie oraz brak inicjatywy ze strony pacjenta.

Skale przesiewowe (testy)

W rozpoznaniu depresji pomocne dla psychiatry/psychologa mogą okazać się niektóre testy oraz skale psychologiczne, wśród których możemy wyróżnić:

  • Skalę Samooceny Becka – wypełnianą samodzielnie przez pacjenta i składającą się z 21 grup stwierdzeń, z których pacjent musi wybierać te, które najtrafniej opisują jego stan w danym okresie.
  • Krótką Skalę Oceny Depresji – wypełnianą przez psychiatrę/psychologa i składającą się z 19 stwierdzeń ocenianych przy pomocy odpowiedniej skali.
  • Skalę Depresji Zunga – wypełnianą samodzielnie przez pacjenta i składającą się z 20 stwierdzeń dotyczących samopoczucia pacjenta;
  • Geriatryczną Skalę Oceny Depresji – stosowaną w celach diagnostycznych depresji u osób w wieku podeszłym. Niniejszy test jest wypełniany przez pacjenta w sposób samodzielny i składa się z 30 pytań.

Badania dodatkowe/uzupełniające

Badania dodatkowe, takie jak:

  • Elektrokardiografia (EKG);
  • Tomografia komputerowa (TK);
  • Rezonans magnetyczny (MRI); oraz
  • Ogólne badanie krwi;

Mają na celu wykluczenie innych przyczyn odpowiedzialnych za wywoływanie objawów depresji. Niniejsze działanie jest szczególnie ważne w przypadku wszystkich tych pacjentów, którzy zgłaszają znaczącą ilość objawów somatycznych, którym towarzyszy poczucie obniżonego nastroju. Podstawowe badania krwi lekarz powinien zlecić również wszystkim tym osobom, które zgłaszały obecność specyficznych chorób/zaburzeń w historii chorób rodzinnych.

Depresja JAK LECZYĆ

Niezależnie od przyczyny, rozpoznanie u siebie objawów depresji wymaga podjęcia jak najszybszych działań, dzięki którym lekarz/psycholog jest w stanie postawić trafne rozpoznanie i dostosować odpowiednie formy leczenia mające na celu poprawę stanu naszego zdrowia.

Wśród najpowszechniejszych technik terapeutycznych stosowanych w leczeniu depresji możemy wyróżnić:

  • Farmakoterapię;
  • Psychoterapię;
  • Fototerapię; oraz
  • Dietę i odpowiednią aktywność fizyczną. (bardzo dobry wpis Sylwi Witek o tym jak naturalnie leczyć depresję)

Farmakoterapia

Farmakoterapia jest jedną z najczęściej stosowanych metod w leczeniu objawów depresji. Leki przeciwdepresyjne dobierane są przez psychiatrę zgodnie ze stopniem zaawansowania oraz typem niniejszej choroby. Dawkowanie leków powinno przebiegać zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. Pierwsze zmiany oraz efekty działania farmakoterapii można zauważyć dopiero po upływie 2-4 tygodni. Jednakże, niniejsza forma terapii okazuje się być skuteczna u niemal 70% pacjentów zmagających się z problemem depresji. Podczas wizyty konsultacyjnej, przed pierwszym zażyciem leków, należy poinformować psychiatrę o przyjmowanych aktualnie lekach oraz ewentualnych alergiach na niektóre środki farmaceutyczne.

UWAGA! Leków nie należy odstawiać bez wcześniejszego uzgodnienia niniejszej kwestii z lekarzem. Mimo dobrego samopoczucia, odstawienie środków przeciwdepresyjnych może skutkować wywołaniem objawów odstawiennych oraz nawrotem depresji.

Wśród najczęściej stosowanych obecnie leków możemy wyróżnić leki z grupy SRI stanowiące inhibitor zwrotny serotoniny.

Psychoterapia i edukacja

U pacjentów zmagających się problemem depresji (zwłaszcza egzogennej) zaleca się stosowanie psychoterapii, w tym terapii poznawczo-behawioralnej, która ukierunkowana jest bezpośrednio na rozwiązywanie problemów oraz zapewnienie wsparcia. Niestety, większość chorych nie jest skora do podjęcia działań niniejszego typu. Psychoterapia wymaga od pacjenta pewnej systematyczności oraz obowiązkowości, którą tak trudno jest utrzymać zwłaszcza w okresie depresji. Niemniej jednak, skuteczność niniejszej formy pomocy jest w stanie przynieść pacjentom znaczącą ulgę i rozwiązanie dręczących problemów, co procentuje zmniejszeniem ryzyka wystąpienia ponownych zaburzeń depresyjnych w przyszłości. Ponadto, w przebiegu niniejszych zaburzeń ważnym elementem jest również psychoedukacja pacjenta oraz członków jego rodziny. Dzięki takim działaniom, chory jest w stanie w pełni poznać przyczyny oraz konsekwencje swojego stanu, a tym samym zrozumieć znaczenie terapii oraz leczenia depresji.

Fototerapia

Jedną z popularnych metod leczenia, zwłaszcza depresji sezonowej, jest fototerapia, która cechuje się nie tylko wysokim stopniem skuteczności, ale również całkowitym bezpieczeństwem. Niniejsza forma terapeutyczna polega na powtarzalnej ekspozycji pacjenta na działanie światła o określonym natężeniu i barwie.

Dieta i aktywność fizyczna

Nie bez znaczenia dla terapii zaburzeń depresyjnych jest również odpowiednia forma aktywności fizycznej oraz diety. Dzięki zrównoważonemu jadłospisowi, w którym dominują świeże warzywa i owoce, oraz dopasowanym do wymagań naszego zdrowia ćwiczeniom fizycznym, jesteśmy w stanie dostarczyć do naszego organizmu niezbędną ilość witamin oraz tlenu, który w znacznym stopniu może wpłynąć na poprawę naszego nastroju. W przebiegu depresji należy również unikać spożywania pokarmów cechujących się wysoką zawartością tłuszczów oraz cukrów, które częste wywołują uczucie ciężkości oraz nadmiernego zmęczenia.

W walce z depresją istotne są niektóre składniki w diecie. Do najważniejszych zalicza się niekótre witaminy i składniki mineralne. 

WALKA Z DEPRESJ.

Depresja jest poważną chorobą, która w znacznym stopniu może zagrażać Twojemu zdrowiu, a nawet życiu. Jeśli rozpoznajesz u siebie objawy niniejszego zaburzenia, powinieneś jak najszybciej zgłosić się na konsultację do gabinetu psychiatry lub psychologa. Nie wstydź się swojej choroby i pamiętaj, że:

  • Depresja jest zaburzeniem, które trzeba leczyć;
  • Obecnie istnieje wiele form terapii, dzięki którym będziesz w stanie poradzić sobie z niniejszym problemem;
  • Leczenie objawów depresji powinno rozpocząć się możliwie jak najszybciej;
  • Wsparcie ze strony najbliższego otoczenia posiada ogromne znaczenie dla efektywności stosowanej terapii;
  • Leczenie depresji jest procesem długotrwałym, jednakże tylko konsekwentne przestrzeganie zaleceń psychiatry lub psychologa może pomóc Ci w osiągnięciu pełnego zdrowia.

Pamiętaj, że zarówno w Internecie, jak i w gabinecie lekarza pierwszego kontaktu możesz uzyskać dostęp do bazy najlepszych psychiatrów lub psychologów, dzięki którym otrzymasz pomoc, której właśnie teraz potrzebujesz!

Jeśli chcesz poznać więcej praktycznych porad z zakresu dietetyki, bądź na bieżąco z portalem kacikzdrowia.pl i zapisz się na newsletter.