Kofeina to wyjątkowa substancja, która niejednemu z nas buduje każdy poranek, pozwala przetrwać żmudne godziny w pracy oraz sprostać popołudniowym obowiązków. W chwilach kryzysu najczęściej sięgamy po czarną kawę. To najpowszechniejsze i najłatwiej dostępne źródło kofeiny. Warto mieć jednak na uwadze, że tą drogocenną substancję znaleźć można również w innych produktach. Jakie inne napary zawierają kofeinę? Czy są to zdrowsze alternatywy dla popularnej małej czarnej? I czy w ogóle powinniśmy bać się tego zniesławionego napoju bogów? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znaleźć można w dalszej części artykułu.
Z poniższego artykułu dowiesz się:
- Jakie korzyści wynikają ze spożywania kofeiny?
- Czy kofeina może być szkodliwa dla naszego zdrowia?
- Jakie są najlepsze źródła kofeiny?
- Które źródło kofeiny jest najzdrowsze?
Jak działa kofeina?
Kofeina to naturalna substancja, którą znaleźć można w ziarnach kawowca oraz kakaowca. Pod względem chemicznym należy do grupy związków z grupy metyloksantyn. Zalicza się tu również teofilnę zawartą w herbacie oraz teobrominę zawartą w kakao. Wszystkie te substancje wykazują analogiczny mechanizm działania. Blokują receptory dla adenozyny znajdujące się na komórkach naszego ciała.
Adenozyna to substancja, która w naszym organizmie pełni wiele funkcji. Należy do nich między innymi neuroprzekaźnictwo, czyli transmisja informacji w komórkach mózgu. Stopniowo w ciągu dnia w neuronach gromadzi się coraz więcej adenozyny. Efektem jej działania jest właśnie narastająca pod wieczór senność i zmęczenie. Kofeina blokuje receptory adenozynowe. W efekcie substancja ta nie może oddziaływać na komórki i nie wywołuje uczucia senności.
Kofeina – dlaczego zasługuje na udział w naszej diecie?
Korzystne działanie kofeiny jest szczególnie widoczne w mózgu. Okazuje się, że spożywanie tej substancji pobudzającej wiąże się ze znaczną poprawą koncentracji oraz zwiększa szybkość reakcji. Co więcej, regularne picie kawy może wpływać na zmniejszenie ryzyka chorób Alzheimera i Parkinsona. Badania naukowe wykazały również, że osoby codziennie pijące kawę mają mniejszą skłonność do depresji, a nawet samobójstw. Niestety jednak pozytywne efekty kofeiny mogą być dostrzegalne prawdopodobnie jedynie jeśli pijemy kawę nie częściej niż co 8 godzin.
Bardzo korzystnym działaniem kofeiny jest również przyspieszanie metabolizmu. Substancja ta w pływa bezpośrednio na mózg, który to zwrotnie kontroluje wszystkie procesy zachodzące w komórkach naszego ciała. Okazuje się, że spożywanie kofeiny może wiązać się ze stymulacją metabolizmu nawet o 11-13%.
Na kofeinę powinny zwrócić uwagę również osoby intensywnie trenujące. Picie kawy na godzinę przed planowanym wysiłkiem może w znaczny sposób poprawić osiągane rezultaty.
Do innych korzyści wynikających ze spożywania kofeiny należą:
- Znacznie mniejsze ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2
- Dłuższe życie
- Mniejsze ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego
- Poprawa nastroju
- Działanie ochronne na wątrobę
Czy kofeina może być szkodliwa dla naszego zdrowia?
Kofeina jest obecnie uważana za substancję bezpieczną dla większości ludzi. Jej spożywanie, wzbrew temu co dotychczas sądzono, rzadko wiąże się z niekorzystnymi powikłaniami. Wręcz przeciwnie, może bardzo pozytywnie wpływać na nasze zdrowie. Niemniej jednak istnieje kilka przeciwwskazań do spożywania kofeiny (lub jej dużych ilości).
Picie dużej ilości kawy może czasami prowadzić do bezsenności, podenerwowania, rozdrażnienia, migren i bólów głowy. Na kofeinę powinny uważać również osoby z problemami żołądkowymi. Substancja ta działa bowiem drażniąco na warstwę ochronną żołądka.
Obecnie wiadomo, że picie kawy może wpływać pozytywnie na stan układu sercowo-naczyniowego. Nie powoduje wzrostu ryzyka zawału czy miażdżycy. Jednak u niektórych predysponowanych genetycznie osób może powodować niewielki wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Zwrócić uwagę powinny na ten fakt głównie osoby z nadciśnieniem tętniczym oraz osoby przewlekle zestresowane.
Naturalne źródła kofeiny
Najpopularniejszym źródłem kofeiny jest kawa. To po ten napar sięgamy najczęściej w sytuacjach zmęczenia lub podenerwowania. Jednak nasza ulubiona zbawienna substancja znaleziona została w co najmniej 60 surowcach pochodzenia roślinnego. W zależności od dokładnego składu chemicznego i formy, kofeina uwalniana jest z nich w różnym tempie i w różnym stopniu. Warto trochę poeksperymentować i sprawdzić, która roślina najlepiej wpłynie na nasz organizm.
Powszechnie dostępna w sklepach kawa to najczęściej arabica. Jej ziarna zawierają około 1% kofeiny. Zazwyczaj charakteryzuje się szybkim i intensywnym, ale krótkotrwałym działaniem.
Coraz popularniejsza w ostatnim czasie yerba mate zawiera nieco mniej, bo około 0,8-0,9% kofeiny. Do tego w suszu znajdują się również niewielkie ilości teofiliny i teobrominy. Charakteryzuje się ona znacznie dłuższym działaniem. Z tego względu poleca się picie tego naparu jedynie w godzinach przedpołudniowych. Warto zaznaczyć, że yerba wyróżnia się również wysoką zawartością polifenoli, a co za tym idzie, znacznym potencjałem antyoksydacyjnym.
Na uwagę zasługuje również inna tropikalna roślina – guarana. Zawiera ona bardzo dużą ilość kofeiny (aż 4,3%). Wpływa ona korzystnie nie tylko na redukcję poziomu zmęczenia, ale także na poprawę pamięci i koncentracji.
Dobrym źródłem kofeiny jest również kakao. Ziarna te zawierają około 0-8% pożądanej substancji. Dodatkowo znaleźć w nich można ponad 2% analogu kofeiny, czyli teobrominy. Picie tego czekoladowego napoju potrafi świetnie pobudzić oraz poprawić nastrój.
Które źródło kofeiny jest najzdrowsze?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, które źródło kofeiny jest najzdrowsze. Kofeina jest surowcem roślinnym, co oznacza, że jej źródła są również dobrym źródłem wielu antyoksydantów. Spożywanie ich wiąże się zatem ze znacznymi korzyściami wykraczającymi jedynie poza pobudzenie organizmu. Dokładny skład bioaktywnych substancji różni się w zależności od wykorzystanej do sporządzania naparów rośliny. Co więcej, może być on odmienny w zależności od miejsca pozyskania surowca oraz warunków uprawy. W praktyce najlepiej jest zatem łączyć różne źródła kofein, by przekonać się, które z nich najlepiej wpływa na nasz organizm. Warto zawsze wybierać najwyższej jakości wyroby z certyfikatami i odpowiednią standaryzacją.
